تراریخته یا GMO

گیاه تراریخته به گیاهی اطلاق می‌شود که ساختار ژنتیکی آن از طریق مهندسی ژنتیک  تغییر یافته باشد. این تغییر معمولاً جهت بهبود مقاومت گیاه به برخی آفات یا بیماریهای گیاهی و برای بهبود عملکرد گیاه و بهره وری کشاورز صورت می‌گیرد.

غالباً هدف از مهندسی ژنتیک در گیاهان انتقال یک یا چند ژن به گیاه می‌باشد که در صورت موفقیت یک ویژگی جدید به گیاه می‌بخشند. این ویژگی جدید معمولاً در گیاهان هم خانواده یافت نمی‌شود. به همین دلیل انتقال ژن یا ژنهای عامل این ویژگی، که گاهی در گیاهان غیر هم خانواده یا حتی موجود زندهٔ دیگر مانند یک گونهٔ باکتری موجود می‌باشد، از طریق روشهای متداول اصلاح نباتات محقق نخواهد شد. نمونه‌های استفاده از گیاهان تراریخته با صفتی چون مقاومت به یک آفت، بیماری یا خشکی را می‌توان در کشاورزی مدرن یافت. گیاهان تراریخته در صنعت داروسازی جهت تولید صنعتی برخی ترکیبات با کاربرد پزشکی نیز استفاده می‌شوند.

علیرغم فواید بسیار و به تبع آن علاقه‌مندان زیاد در بین محققین و کشاورزان، استفاده از گیاهان تراریخته منتقدینی دارد. این انتقادات بر اساس ملاحظات اکولوژیکی و اقتصادی می‌باشد چرا که موجودات تراریخته غالباً به درخواست ابداع کنندگان آنها تحت قوانین مالکیت معنوی محافظت می‌شوند. این منتقدین همچنین به بحث سلامت مواد غذایی تولید شده با گیاهان تراریخته می‌پردازند.

مضرات محصولات تراریخته

واکنش آلرژیک: دستکاری ژنتیکی باعث ایجاد پروتئین‌هایی در گیاه یا جانور جدید می‌شود که ممکن است برای بدن انسان به عنوان عامل بیگانه شناسایی شده و منجر به ایجاد واکنش آلرژیک شود.

نامناسب برای محیط زیست: بقایای این جانداران برای محیط زیست نامناسب است و تا مدت‌ها به صورت مخفی در طبیعت باقی می‌ماند.

کاهش تنوع زیستی: تغییرات ژنتیکی باعث آسیب به برخی ارگانیسم‌ها (مانند آفات و حشرات) در اکوسیستم می‌شود و از تنوع زیستی آن‌ها می‌کاهد.

کاهش کارایی آنتی بیوتیک‌ها: به دلیل تغییرات ژنتیکی، این محصولات به ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم می‌شوند؛ خاصیت آنتی بیوتیکی خود را در بدن اعمال می‌کنند و از کارایی آنتی بیوتیک‌های دارویی می‌کاهند.

طعم غیر متداول: به دلیل تغییر در ساختار این محصولات، طعم متفاوتی خواهند داشت.

نامناسب از جهت تغذیه‌ای برای انسان‌ها: این محصولات باعث ایجاد بیماری‌های جدید در انسان می‌شوند و در بسیاری از گونه‌های حیوانات مانند موش‌ها و پروانه‌ها باعث مرگ شده‌اند.

سلاح بیولوژیک: بسیاری از کشورها از این محصولات به عنوان سلاح بیولوژیک علیه دشمنان خود استفاده می‌کنند.۱

دلیل پرفسور کرمی برای مقابله با تراریخته

علی کرمی فوق تخصص مهندسی ژنتیک :هنوز در مورد سلامت آن برای انسان و طبیعت ابهاماتی وجود دارد. ما می‌گوییم چه عجله و شتابی است با توجه به اینکه ده ها کشور پیشرفته آن را منع یا محدود کرده ما این قدر شتاب برای توسعه آن بعنوان ام القرای کشورهای اسلامی داریم؟ چرا در حالی که رژیم صهیونیستی اجازه یک متر کشت تراریخته در خاکش را نمی‌دهد و در تجارت آن قوانین دارد ما این قدر عجله داریم؟

دوستی از مطلعان می‌گفت وزیر کشاورزی چین در سفری به ایران می گفت ۱۵ سال است برنج تراریخته ساخته‌ایم و در حال بررسی هستیم، ولی به مزرعه نبرده‌ایم، در حالی که بزرگترین مصرف کننده برنج است؟ پس چرا در ایران با عجله برنج تراریخته را به مزرعه برده‌اند چه اهدافی پشت این کارهای عجولانه بدون کسب مجوز های لازم مندرج در قانون ایمنی زیستی وجود دارد؟۲

براساس یک تحقیق در ایران که خلاصه مقاله آن منتشر شده بررسی مولکولی ، ۴۸ % از برنج های متداول در بازار ایران برنج تراریخته ژنتیکی می باشند، درحالی که هیچ یک از نمونه های مورد آزمایش دارای برچسب گذاری در این رابطه نبودند، در حالی که مردم از این موضوع اطلاع ندارند و دارند این برنج ها را مصرف می کنند این برنج ها چیست داخلی یا وارداتی؟ از کجا وارد شده؟ چه کسانی وارد کرده اند؟ چرا گمرک و سایر مراکز نظارتی غذا و داروی کشور گزارش نکرده اند شاید اصلا بررسی نکرده اند؟ تکلیف مردم چیست که اعتماد می کردند به تبلیغات میلیاردی این نوع برنج‌‌ها در صدا و سیما بعنوان برنج اصیل ایرانی؟ البته شما می توانید از محققان این مقاله در مورد نمونه ها بررسی کنید که چگونه تهیه کرده اند. احتمالا نمونه برداری تصادفی بوده از بازار دو استان تهران و البرز.

اکثر برنج‌ها، سویا، ذرت و دانه‌های روغنی و محصولات و فرآورده های دیگر در بازار تراریخته است و نتیجه آن سیر صعودی بیماری‌های عجیب و غریب در کشور است. از آن طرف خوراک دام هم اکثرش تراریخته است که وارد بدن دام می شود و بعد سفره غذایی مردم . کجاست بررسی ها؟ کجاست نظارت مسولین؟

اگر محصولات تراریخته صد درصد سالم است و ابهامی ندارد پس چرا تعداد بسیاری از کشورهای پیشرفته اروپایی استفاده از تراریخته را ممنوع یا محدود کرده‌اند؟، و من در اینجا این سؤال را می‌پرسم که آیا دانش و عرق ملی آنها از ما کمتر است یا سوادشان؟ پس این عجله برای توسعه کشت تراریخته در کشور ما چیست؟۳

۱_ دیده شده در https://fa.m.wikipedia.org

۲_ دیده شده در http://www.farsnews.com

۳_سخنان پرفسور کرمی ، شنیده شده