نقش آرزوهای طولانی در قساوت قلب و تاریکی دل 

گرچه همه پیامبران از عنایات ویژه خداوند برخوردار بودند و به دلیل نایل گشتن به عالی ترین کمالات الهی سرآمد بندت خدا به شمار می آمدند ، اما هر یک از آنها در مقایسه با دیگر پیامبران نیز از خصوصیت و امتیاز ویژه ای برخوردار شدند که بدان معروف گردیدند .

در این بین ، حضرت موسی علیه السلام به مقام کلیم الهی  اختصاص یافت . او در کوه طور سخن خداوند را می شنید سخن خداوند را می شنید و بر این اساس از وی در آموزه های دینی و وحیانی با عنوان « هم سخن خداوند » یاد شده است . « و کلم الله موسی تکلیما : و خداوند با موسی آشکارا سخن گفت ».

آن پیامبر بلند مرتبه ، به مقام و منزلتی ره یافت که در خلوت با معبود در کوه طور ، مخاطب پروردگار و رازهای پروردگار گردید و در طلیعه یکی از گفت و گوهای خصوصی و نجواهای الهی خداوند از او می خواهد که خاطر خویش را به آروزهای طولانی نیالاید که باعث قساوت قلب و در نتیجه محروم گشتن از جوار رحمت الهی میگردد .

از منظر قرآن ، قلب که عبارت است از روح آدمی ، از آن نظر که ادراکات ، احساسات و عواطف دارد ، وقتی همسو و هم جهت با ندای فطرت ، مرکز ایمان به خداوند گشت ، به حق و حقیقت هدایت می شود و از زنگارها و تیرگی ها پاک می گردد : « و من یومن بالله یه قلبه: و کسی که به خداوند ایمان بیاورد دلش را هدایت کند ، تغابن آیه ۱۱»

اما هنگامی که قلب از ایمان به خدا تهی گشت ، چه در زمینه ادراکات و چه گرایش ها ، گرفتار آفات و انحراف می گردد . 

به عنوان مثال خداوند در آیه ۷۴ سوره بقره می فرماید « ثم قست قلوبکم من بعد ذلک فهی کالحجاره او اشد قسوه و ان من الحجاره … پس از آن دلهایتان سخت شد همچون سنگ یا سخت تر …» 

در این آیه قساوت قلب به عنوان اثر و نتیجه انحراف قلب در زمینه گرایش ذکر شده است . قساوت به معنای سختی و انعطاف ناپذیری است . گاهی گفته می شود که دل نرم و دارای رحم ، انکسار و انعطاف است است . قساوت ، درست در مقابل این ویژگی است و به معنای تهی گشتن دل از نرمی ، رحمت و خشوع است ، چونان سنگ که نفوذ ناپذیراست . قساوت دل را از سنگ سخت تر و نفوذ ناپذیر تر می کند و باعث می شود که فرد در برابر غم و ناراحتی دیگران متاثر نکرد و به حال دیگران دل نسوزاند .همچنین قساوت باعث می شود که موعظه و اندرز در دل اثر نکند و اشک انسان جاری نگردد .

دیده شده در کتاب پندهای الهی ، محمد تقی مصباح یزدی ، انتشارات آموزشی و پژوهشی امام خمینی ، ص ۲۲.