(۱۶)- در اين آيه براى محكوم كردن اين تفكر خرافى از ذهنيات و مسلمات خود آنها استفاده مى ‏كند، چرا كه آنها جنس مرد را بر زن ترجيح مى ‏دادند، و اصولا دختر را ننگ خود مى‏ شمردند، مى‏ فرمايد: «آيا از ميان مخلوقاتش دختران را براى خود انتخاب كرده و پسران را براى شما برگزيده است» (أَمِ اتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَناتٍ وَ أَصْفاكُمْ بِالْبَنِينَ). به پندار شما مقام دختر پايين‏تر است، چگونه خود را بر خدا ترجيح مى ‏دهيد؟ سهم او را دختر، و سهم خود را پسر مى ‏پنداريد؟!

 (آيه ۱۷)- باز همين مطلب را به بيان ديگرى تعقيب كرده، مى ‏گويد: «در حالى كه هرگاه يكى از آنها را به همان چيزى كه براى خداوند رحمان شبيه قرار داده [به تولد دختر] بشارت دهند صورتش (از فرط ناراحتى) سياه مى ‏شود، و خشمگين مى ‏گردد»! (وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِما ضَرَبَ لِلرَّحْمنِ مَثَلًا ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ كَظِيمٌ). اين تعبير به خوبى حاكى از تفكر خرافى مشركان ابله در عصر جاهليت در مورد تولد فرزند دختر است كه چگونه از شنيدن خبر ولادت دختر ناراحت مى‏ شدند در عين حال فرشتگان را دختران خدا مى ‏دانستند!

ادامه »

پیامبر بزرگ : 

«هُوَ الَّذِى أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى‏ وَ دِينِ الْحَقّ‏ِ لِيُظْهِرَهُ عَلىَ الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُون‏» (توبه/۳۳)

«او كسى است كه پيامبر خود را براى هدايت مردم فرستاد، با دينى درست و بر حق، تا او را بر همه دينها پيروز گرداند، هر چند مشركان را خوش نيايد.»

«یاایها الذین امنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما یحییکم واعلموا ان الله یحول بین المرء و قلبه و انه الیه تحشرون» ( سوره انفال / ۲۴) 

(ای کسانیکه ایمان آورده اید،خدا و رسولش را زمانیکه شما را به سوی آنچه زنده تان می سازددعوت می کنند، اجابت کنید وبدانید که خدا بین انسان و قلبش حائل می شود وبدانید که به سوی او محشور می شوید)،

حدیث : 

النبی ( صلی الله و علیه و آله و سلم ) یا بنی عبدالمطلب ! أِنی والله ما أعلم شاب فی العرب .… پیامبر صلی الله فرمودند : ای پسران عبدالمطلب ! به خدا سوگند که من جوانی را در عرب نمی شناسم که برای قوم خود چیزی بهتر از آن آورده باشد که من برای شما آوردم ؛ من خیر دنیا و آخرت را برای شما آورده ام ، خدای متعال به من فرمان داده است تا شما را به سوی او بخوانم .۱

دیده شده در کتاب الحیاه ، ترجمه احمد آرام ، انتشارات دلیل ما ،جلد اول ، باب نخست ، شناخت حجت ، ص ۲۴۰

(آيه ۱۳)- اين آيه هدف نهايى آفرينش اين مراكب را چنين بازگو مى‏ كند: «تا بر پشت آنها به خوبى قرار گيريد سپس هنگامى كه بر آنها سوار شديد، نعمت پروردگارتان را متذكّر شويد و بگوييد: پاك و منزه است كسى كه اين را مسخّر ما ساخت، و گر نه ما توانايى تسخير آن را نداشتيم» (لِتَسْتَوُوا عَلى‏ ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْكُرُوا نِعْمَةَ رَبِّكُمْ إِذَا اسْتَوَيْتُمْ عَلَيْهِ وَ تَقُولُوا سُبْحانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ).

 (آيه ۱۴)- در اين آيه گفتار مؤمنان راستين را به هنگام سوار شدن بر مركب اين گونه تكميل مى‏ كند: «و ما به سوى پروردگارمان باز مى ‏گرديم» (وَ إِنَّا إِلى‏ رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ). اين جمله اشاره‏اى به مسأله معاد است چرا كه هميشه توجه به آفريدگار و مبدأ، انسان را متوجه معاد نيز مى ‏سازد. و نيز اشاره‏اى است به اين معنى كه مبادا هنگام سوار شدن و تسلّط بر اين مركبهاى راهوار مغرور شويد، و در زرق و برق دنيا فرو رويد، بلكه به ياد انتقال بزرگتان از اين جهان به جهان ديگر باشيد.  

(آيه ۱۵)- چگونه ملائكه را دختران خدا مى‏ خوانيد؟ بعد از تحكيم پايه ‏هاى توحيد از طريق بر شمردن نشانه‏ هاى خداوند در نظام هستى و نعمتها و مواهب او، در اينجا به نقطه مقابل آن يعنى مبارزه با شرك و پرستش غير خدا پرداخته نخست به سراغ يكى از شاخه ‏هاى آن يعنى پرستش فرشتگان مى‏ رود و مى ‏فرمايد: «آنها براى خداوند از ميان بندگانش جزئى قرار دادند» (وَ جَعَلُوا لَهُ مِنْ عِبادِهِ جُزْءاً). تعبير به «جزء» هم بيانگر اين است كه آنها فرشتگان را فرزندان خدا مى‏ شمردند زيرا هميشه فرزند جزئى از وجود پدر و مادر است كه به صورت نطفه از آنها جدا مى ‏شود. و نيز بيان كننده پذيرش عبوديت آنهاست چرا كه فرشتگان را جزئى از معبودان در مقابل خداوند تصور مى‏ كردند. سپس مى ‏افزايد: «انسان كفران كننده آشكارى است» (إِنَّ الْإِنْسانَ لَكَفُورٌ مُبِينٌ). به جاى اين كه سر بر آستان خالق و ولى نعمت خود بسايد راه كفران پيش گرفته به سراغ مخلوقاتش مى ‏رود.

دیده شده در برگزیده تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی ، ج ۴ ، ص ۳۵۰ ( سوره مبارکه زخرف) 

(آيه۱۱)- سومين موهبت را كه مسأله نزول آب باران و احياى زمينهاى مرده است در اين آيه به اين صورت مطرح مى ‏كند «همان كسى كه از آسمان آبى فرستاد بمقدار معيّن» (وَ الَّذِي نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ).  «و به وسيله آن سرزمين مرده‏اى را حيات بخشيديم» (فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً).  «و همين گونه (كه زمينهاى مرده با نزول باران زنده مى ‏شوند شما نيز بعد از مرگ زنده، و از قبرها) خارج خواهيد شد» (كَذلِكَ تُخْرَجُونَ).

 (آيه ۱۲)- در چهارمين مرحله بعد از ذكر نزول باران و حيات گياهان به آفرينش انواع حيوانات اشاره كرده، مى ‏گويد: «همان كسى كه همه زوجها را آفريد» (وَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها). تعبير به «ازواج» (زوجها) كنايه از انواع حيوانات است، به قرينه گياهان كه در آيات قبل آمد. و مى ‏دانيم قانون زوجيت، قانون حيات در همه جانداران مى ‏باشد و افراد نادر و استثنايى مانع از كليت قانون نيست. در پنجمين مرحله كه آخرين نعمت را در اين سلسله بيان مى ‏كند سخن از مركبهايى است كه خداوند براى پيمودن راههاى دريايى و خشكى در اختيار بشر گذارده، مى ‏فرمايد: «و براى شما از كشتيها و چهار پايان مركبهايى قرار داد كه بر آن سوار مى ‏شويد» (وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْفُلْكِ وَ الْأَنْعامِ ما تَرْكَبُونَ). اين يكى از مواهب و اكرامهاى خداوند نسبت به نوع بشر است كه در انواع ديگر از موجودات زنده ديده نمى ‏شود.

دیده شده در برگزیده تفسیر نمونه ،آیت‌الله مکارم شیرازی ،ج ۴ ص ۳۵۰( سوره مبارکه زخرف) 

(آيه ۱)- در آغاز اين سوره باز با «حروف مقطعه» «حاء، ميم» (حم). رو برو مى ‏شويم، اين چهارمين سوره‏ اى است كه با «حم» آغاز شده.

 (آيه ۲)- در دومين آيه به قرآن مجيد سوگند ياد كرده، مى‏ فرمايد: «سوگند به كتاب مبين» و روشنگر (وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ). سوگند به اين كتابى كه حقايقش آشكار، و مفاهيمش روشن، و دلائل صدقش نمايان، و راههاى هدايتش واضح و مبين است.

(آيه ۳)- كه «ما آن را قرآنى عربى قرار داديم تا شما آن را درك كنيد» (إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ). عربى بودن قرآن يا به معنى نزول آن به زبان عرب است كه از گسترده ‏ترين زبانهاى جهان براى بيان حقايق مى ‏باشد. و يا به معنى «فصاحت» آن است- چرا كه يكى از معانى عربى همان «فصيح» است- اشاره به اين كه آن را در نهايت فصاحت قرار داديم تا حقايق به خوبى از لابلاى كلمات و جمله ‏هايش ظاهر گردد، و همگان آن را به خوبى درك كنند.                      

ادامه »

سوره زخرف 

این سوره مکی است و ۸۹ آیه دارد .

مباحث اين سوره را مى‏ توان در هفت بخش خلاصه كرد:

بخش اول: از اهميت قرآن مجيد و نبوت پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و اله سخن مى‏گويد.

بخش دوم: قسمتى از دلائل توحيد را در «آفاق» و نعمتهاى گوناگون خداوند را بر انسانها بر می‏شمرد.

بخش سوم: همين حقيقت را از طريق مبارزه با شرك و نفى نسبتهاى ناروا به خداوند و مبارزه با تقليدهاى كوركورانه، تكميل مى‏كند.

 بخش چهارم: براى مجسم ساختن اين حقايق قسمتى از سرگذشت انبياى پيشين و اقوام آنها را نقل مى‏كند.

 بخش پنجم: مسأله معاد و پاداش مؤمنان و سرنوشت شوم كفار مطرح شده و با تهديدها و انذارهاى قوى مجرمان را هشدار مى‏دهد.

بخش ششم: ناظر به ارزشهاى باطلى است كه حاكم بر افكار افراد بى‏ايمان بوده و هست كه به خاطر اين ارزشهاى بى‏اساس در ارزيابى خود در باره مسائل مهم زندگى گرفتار انواع اشتباه مى‏شوند.

بخش هفتم: از مواعظ و اندرزهاى مؤثر و پربار براى تكميل كردن بخشهاى ديگر سخن مى‏گويد.

فضيلت تلاوت سوره: در حديثى از پيامبر اسلام صلّى اللّه عليه و اله مى‏خوانيم: «كسى كه سوره زخرف را تلاوت كند از كسانى است كه روز قيامت به اين خطاب مخاطب مى‏شود: اى بندگان من! امروز نه ترسى بر شماست، و نه غمى، بدون حساب وارد بهشت شويد».

اين بشارت بزرگ و فضيلت بى‏حساب تنها با تلاوت خالى از انديشه و ايمان و عمل حاصل نمى‏شود، چرا كه تلاوت مقدمه‏اى است براى انديشه، و «ايمان» و «عمل» ثمره‏اى از آن است.

دیده شده در برگزیده تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی، ج ۴ ، ص ۳۴۸.

( آیه ۲)سـپـس بـه ذكـر موهبت ديگرى از مواهب عظيم خود به پيامبر(ص)پرداخته ، مى افزايد: ((و(آيا) بار سنگين را ازتو برنداشتيم))!؟(ووضعنا عنك وزرك).

(آيه۳)ـ ((همان بارى كه سخت بر پشت تو سنگينى مى كرد)) (الذى انقض ظهرك).

اين كدام بار بود كه خداوند از پشت پيامبرش برداشت ؟. قـرائن آيـات بـه خوبى نشان مى دهد كه منظور همان مشكلات رسالت ونبوت ، و دعوت به سوى تـوحـيـد و يـكـتـاپـرسـتـى ، و بـرچـيـدن آثـار فساد از آن محيط بسيار آلوده بوده است ، نه تنها پـيـغمبراسلام (ص) كه همه پيغمبران در آغاز دعوت باچنين مشكلات عظيمى روبرو بودند، وتنها بـاامـدادهـاى الهى برآنها پيروز مى شدند،منتها شرائط محيط و زمان پيغمبراسلام (ص) از جهاتى سخت تر و سنگينتر بود.

ادامه »

سوره شرح .

این سوره مکی است و ۸ آیه دارد .

معروف است كه اين سوره بعد از سوره ((والضحى)) نازل شده و محتواى آن نيز همين مطلب را تاييد مى كند چرا كه در اين سوره باز قسمتى از مواهب الهى بر پيغمبراكرم (ص) شمرده شده است در واقـع سه نوع موهبت بزرگ در سوره والضحى آمده بود و سه موهبت بزرگ درسوره الم نشرح آمـده اسـت مـواهب گذشته بعضى مادى و بعضى معنوى بود امامواهب سه گانه اين سوره همه جنبه معنوى دارد.

عمدتا اين سوره بر سه محور دورمى زند. يـكى بيان همين نعمتهاى سه گانه و ديگر بشارت به پيامبر از نظر برطرف شدن مشكلات دعوت او در آينده و ديگر توجه به خداوند يگانه و تحريص وترغيب به عبادت و نيايش.و بـه همين دليل در روايات اهل بيت (ع) چنانكه قبلا هم اشاره كرده ايم اين دوبه منزله يك سوره شـمـرده شـده اسـت و لـذا در قرائت نماز براى اين كه يك سوره كامل خوانده شود هر دو را با هم مى خوانند.

تلاوت اين سوره در حديثى از پيغمبراكرم (ص) مى خوانيم كه فرمود:((هركس اين سوره را بخواند پاداش كسى را دارد كه محمد(ص) را غمگين ديده واندوه را از قلب او زدوده است))

ادامه »

تعبیرات کلی قرآن درباره رستاخیز 

اشاره قرآن مجيد در صدها آيه كه از مسأله معاد بحث مى ‏كند تعبيرات كاملاً متنوعى دارد كه هر يك از آنها اشاره به يكى از ابعاد مفهوم معاد است و در مجموع بيانگر عمق اين مسأله و اهداف زندگى پس از مرگ است. از آن جا كه مطالعه تعبيرات متنوع قرآن درباره معاد افق‏هاى تازه‏اى در برابر ديدگان ما در اين مسأله مهم عقيدتى مى‏ گشايد، به شرح آن مى ‏پردازيم. عمده‏ ترين و مهم‏ترين تعبيرات قرآنى از اين مسأله هشت تعبیر است که پیش از این به شش تعبیر آن پرداختیم و اکنون دو تعبیر دیگر را نیز بیان می کنیم( عزیزانی که تمایل دارند معاد در قرآن ۱ و ۲ و ۳ را بخوانند از لیست موضوعات ، موضوع انس با قرآن را انتخاب نمایند )

۷ - قد خسرالذين كذبوا بلقاء اللَّه و ما كانوا مهتدين. يونس، ۴۵

۸ - كل نفس ذائقة الموت ثم الينا ترجعون. عنكبوت، ۵۷

ترجمه

۷ - آنها كه لقاى خداوند و رستاخيز را انكار كردند زيان كردند و هدايت نيافتند.

۸- هر انسانى مرگ را مى‏ چشد، سپس به سوى ما باز مى‏ گردد.

۷ - لقاءاللَّه :

تعبير ديگرى كه در آيات متعددى از قرآن مجيد اشاره به قيامت و رستاخيز مى‏ كند تعبير به لقاءاللَّه يا لقاءرب است، از جمله در هفتمين آيه مورد بحث مى‏ خوانيم: آنها كه لقاى خدا را تكذيب كردند مسلماً گرفتار زيانند، و هرگز هدايت نيافته‏ اند. قد خسرالذين كذبوا بلقاءاللَّه و ما كانوا مهتدين. ۱

ادامه »

نماز یک روح دارد ، یک جسم .

همه مردم وقتی نماز می خوانند در به جا آوردن جسم نماز شریکند . 

اما عدهٔ محدودی اند که روح نماز را هم ، همراه جسم آن به جا می‌آورند. ضمن این که عده‌ای هم وجود دارند که به ظاهر نماز و جسم نماز را به جا نمی آورند ، اما در زندگی چنان زندگی می‌کنند که انگار می‌خواهند روح نماز را در زندگی خود به جا آورند .

زیبنده آن است که همه در آن واحد ، جسم  و روح نماز را در به جا آورند و در زندگی روزمره نیز همواره روح نماز را به جا آورند . عمل کردن به کلماتی که در نماز به زبان می‌آوریم ، در زندگی روزمره ، عمل کردن به روح نمازاست .۱

اگر نماز نبود ،صبح و ظهر و شب چنین کسی  در یک بسته بندی مشخص در هر روز به وجودی به نام خدا تعهد نمی داد که کار ناخوشایندی از او سر نزند . هیچ وقت هم از موجودی نیرومند هم تقاضای کمک نمی کرد .هیچ وقت خود را مستلزم این نمی دید  که به معبودش بیان کند که شریک ندارد و یکتاست .هیچ روزی به طور کامل دست و صورت و پایش را با آب تطهیر نمی کرد و سعی نمی نمود که لباس و مکانش را دائم از نجاست دور نگه دارد .

هیچ گاه خود را ملزم نمی دید که روزی چند بار به تمرکز بپردازد .

هیچ گاه احساس نمی کرد که به عنوان یک مسلمان وظیفه خود را انجام داده و نهایت آن که به طور کلی نوعی راحتی وجدان کسب نمی کرد .۲

۱- دیده شده در کتاب بهداشت روانی نماز ، تالیف دکتر حسنعلی میرزا بیگی ، ص ۲۶ به نقل از راز نماز ، محسن قرائتی .

۲- همان ، ص ۶۲ .