ادب و حیا در برابر خداوند

از امام جواد علیه السلام سوال شد: یابن‌ رسول ‌الله ادب با خدا چگونه است؟

امام علیه السلام فرمودند قرآن را تلاوت کند آن گونه که نازل شده است ٬احادیث ما را روایت کند آن طور که ما گفته‌ایم و خدا را بخواند بدون اینکه از خدا طلبکار باشد.

روایت شده است خداوند متعال در بعضی کتاب‌های آسمانی‌اش می‌فرماید:
ای بنده من! آیا سزاوار است وقتی با من سخن می‌گویی به چپ و راست نگاه کنی،
در حالی که اگر بنده‌ای مثل خودت با تو سخن بگوید و این گونه رفتار کند رهایش میکنی!پس رواست با من این گونه باشی؟

روایت شده است که روزی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به طرف گوسفندانش که به همراهی چوپانی به بیابان فرستاده بود رفت.

چوپان بی خبر از آن حضرت، لباس‌هایش را در آورده بود، به محض اینکه متوجه آمدن حضرت رسول شد لباس‌هایش را پوشید.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند برو ما نیازی به چوپانی تو نداریم، ما خاندانی هستیم که کسی را که حتی در خلوت با خدایش رعایت ادب نکند، استخدام نمی‌کنیم

منبع آداب سلوک علامه حسن زاده آملی

توصیه‌های امیرالمومنین علیه السلام امام حسن مجتبی علیه السلام

من از پیامبر اکرم شنیدم که می فرمود اصلاح بین مردم و ایجاد اتحاد بهتر از تمام نماز و روزه است و آنچه نابود کننده این است اختلاف و ناسازگاری با یکدیگر است نیرویی نیست مگر به وسیله خدای یکتا.

دقت کنید نسبت به خویشاوندان خود با آنها ارتباط داشته باشید و رحم را مراعات کنید . خداوند حساب را بر شما ساده و آسان نگیرد.

الله الله در مورد یتیمان مبادا با بودن شما به نابودی سپرده شوند از پیامبر اکرم شنیدم می فرمود هر کسی سرپرستی یتیمی را می نماید تا وقتی که بی نیاز شود خداوند در مقابل این کار بهشت را بر او ارزانی می‌دارد همانطوری که جهنم را برای خورنده مالی تیم لازم شمرده.

الله الله درباره قران مبادا دیگری درباره عمل به آن بر شما سبقت بگیرد.

الله الله درباره همسایگان پیامبر اکرم درباره آنها سفارش می کرد پیوسته از همسایگان نام می‌برد به طوری که ما خیال کردیم به زودی حکم ارث بردن آنها از یکدیگر تشویح خواهد شد .

الله الله درباره خانه خدا تا زنده هستید نباید خالی از شما باشد اگر رها شود به شما توجهی نخواهد شد.

الله الله درباره نماز ، نماز بهترین عمل و پایه دین شماست.

الله الله درباره زکات که خشم خدا را فرو می نشاند.

الله الله درباره روزه ماه رمضان ، روزه ماه رمضان سپر از آتش است.

الله الله درباره فقرا و مساکین آنها را در معاش زندگی خود شریک سازید.

الله الله در مورد جهاد و اموال و جانها و زبانتان امام و رهبر واقعی پیرو و مطیع که هدایت امام خود پیروی می کند.

الله الله در مورد خانواده و بازماندگان پیامبرتان مبادا با آنها ستم شود با بودن شما و قدرت داشتن از جلوگیری از ستم.

الله الله درباره زنان و بردگان و کنیزان که پیامبر اکرم صلی الله سفارش نمود این بود که فرمود شما را سفارش می کنم در مورد دو دسته از ناتوانان :زنان و کنیزان.

نماز نماز نماز خداوند دفاع می‌کند از جانب شما نسبت به کسانی که اراده بدی نسبت به شما داشته باشند و ستم روا دارند .
با مردم حرف خوب بزنید همان طوری که خدا شما را امر کرده امر به معروف و نهی از منکر را رها نکنید که خداوند مردمان شرور را بر شما مسلط خواهد کرد بعد دعا می کنید و مستجاب نمی شود .

بحارالانوار ، علامه محمدباقر مجلسی ، مترجم موسی خسروی ، ترجمه جلد هفدهم ، صفحه ۹۴ ۹۵

‍ امام صادق علیه السلام فرمودند:

إِذَا أذْنَبَ الرَّجُلُ خَرَجَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ فَإِنْ تَابَ انْمَحَتْ وَ إِنْ زَادَ زَادَتْ حَتَّى تَغْلِبَ عَلَى قَلْبِهِ فَلَا يُفْلِحُ بَعْدَهَا أبَداً؛ ( كافي، ج 2، ص 271.)

هر گاه کسی گناهی بکند در قلب او سیاهی‌ای پیدا می‌شود. اگر از آن گناه توبه کرد؛ آن سیاهی محو می‌شود؛ اما اگر باز گناه کرد، آن سیاهی آن‌قدر زیاد می‌شود، تا اینکه تمام قلب را می‌گیرد. [که در این صورت] آن شخص دیگر رستگار نمی‌شود.

از خدا بخواهیم که توفیق بندگی به ما بدهد، تا این ولایتی که با گِل ما سرشته شده است ثابت بماند. این دعا را بعد از نمازهای خود بکنید. خدا ‌می‌داند زمانه، خوب زمانه‌ای نیست. البته زمانه خوب است؛ ولی ما خوب مردمانی نیستیم. هوا خیلی ظلمانی است. ظلمت معصیت، همه جا را گرفته است. خدا رحم کند! همین مجالس و محافل حسینی است که دفع بلا و نزول عذاب از ما‌ می‌کند.

انسان ‌می‌تواند خود را یک مقداری کنترل کند یا حداقل توبه و انابه کند، تا آثار مخرب گناه، دامن ما و اجتماع را نگیرد. حداقل ماهی یک بار دعای کمیل را بخوانیم و تضرّع و زاری کنیم و از گذشتة خودمان نادم و پشیمان باشیم، تا آن نور ولایتی که در وجود ما است -ان‌شاءالله- محفوظ بماند.

بخشی از سخنرانی استاد حضرت آيت الله ناصري (حفظه الله)

ديدار مُردگان با خانواده‏هاشان‏

در «كافى» از حضرت صادق (عليه السلام) نقل شده است كه:«شخص مؤمن پس از مرگش از خانواده خويش ديدار مى‏كند و در مورد وضع آنها، آنچه را كه از آن مسرور گردد، بيند و آنچه را كه از آن اندوهناك شود، بر او مخفى ماند».

و نيز در «كافى» از حضرت صادق (عليه السلام) نقل شده كه:«هيچ مؤمن و كافرى نيست كه در هنگام ظهر نزد خانواده خويش حاضر نگردد. وقتى مؤمن خانواده‏اش را در حال انجام اعمال صالح مى‏بيند، خداوند را حمد گويد و وقتى كافر، خانواده خويش را در حال انجام اعمال صالح ببيند بر آنان غبطه خورد».

در «كافى» از اسحق بن عمّار نقل شده است كه:«از ابى‏الحسن اوّل (عليه السلام) پرسيدم آيا شخصى كه از دنيا رفته خانوداه خويش را ديدار مى‏كند يا نه؟ حضرت فرمود: آرى. سپس پرسيدم چند وقت به چند وقت؟

حضرت فرمود: بنا به منزلتى كه نزد خدا دارد، هر هفته، هر ماه يا هر سال. بعد پرسيدم به چه شكلى نزد خانواده‏اش حضور مى‏يابد؟ پاسخ داد: به صورت پرنده‏اى لطيف كه بر ديوار خانه‏شان فرود آيد و بر آنان مشرف گردد و هرگاه كه آنان را در خير و خوبى بيند، در شادى و سرور شود و هرگاه كه آنان را در سختى و حاجتى بيند، غمگين و اندوهناك گردد».

رواياتى كه به اين مضمون باشد بسيار است و مؤلّف معتقد است كه تصوّر نمودن شخص به صورت پرنده‏اى لطيف، از باب تجسم ارواح است.

مضمون و معنايى را كه در روايت فوق وجود دارد ممكن است بتوان به نحوى از اين سخن خدا فهميد كه:

وَلا تَحْسَبَنَّ الَّذين قُتِلُوا فِى سَبيلِ‏اللَّهِ اَمْواتاً بَلْ اَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ * فَرِحينَ بِما اتاهُمُ‏اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِمْ مِنْ خَلْفِهِمْ اَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاهُمْ يَحْزَنُونَ * يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمةٍ مِنَ‏اللَّهِ وَفَضْلٍ وَاَنَ‏اللَّهَ لا يُضيعُ اَجْرَا الْمُؤْمِنينَ.

مراد از «استبشار» دريافت بشارت و شادمان گشتن به آن است. و عبارت يَسْتَبْشِرُونَ بِنِعْمةٍ … توضيح و بيان همان عبارت:وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذينَ لَمْ يَلْحَقُوا است. بنابراين، اين آيات مى‏رسانند كه كشته شدگان در راه خدا ازاين كه افراد خانواده‏شان را در نعمت و فضل و انتفاى خوف و حزن مى‏بيند، خوشحال و شادمان مى‏گردند.

و نيز مى‏رسانند كه بازماندگان اين افراد، عمل صالح انجام مى‏دهند و چون خداوند اجر مؤمنين را ضايع نمى‏گرداند، نيكيهاى آنان را به حساب مى‏آورد و از بديهايشان درمى‏گذرد و بركات خويش را بر آنان افاضه مى‏نمايد. كشته شدگان، همه اينها را مى‏بينند.

اين آيه نيز در معنا شبيه آيه فوق است:وَقُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرىَ‏اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ اِلى‏ عالِمِ ِلْغَيْبِ وَالشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ

حيات پس از مرگ//علاّمه طباطبائى

دعا برای رهایی از درد و تب 

رسول خدا صلی الله در هنگام تب و سایر دردها خود را به این دعا تعویذ می کرد 《 اللهم انی اعوذ بک من شر عرق نعار و من شر حر النار : خدایا ! من از شر رگی که خون به شدت در آن جریان دارد و از شر سوزش آتش دوزخ به تو پناه می برم 》 

سنن النبی ، علامه محمد حسین طباطبایی ،ترجمه حسین استاد ولی ، نشر پیام آزادی ، ص ۳۰۵.

فرصت زندگی

عن اُم الفَضل، قالت: دَخَلَ رَسولُ اللّهِ (صَلَّى اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ) عَلى‌ رَجُلٍ‌ یَعودُهُ‌ وَ هُوَ شاکٍ فَتَمَنَّى المَوت
َ
پیغمبر (ص) به عنوان عیادت رفتند سراغ یکی از مسلمانها که مریض بود و شکایت داشت؛ لابد دردی، مشکلی، چیزی داشته. به پیغمبر گفت: «آقا! دلم میخواهد زودتر مرگم فرا برسد».

فَقالَ رَسولُ اللّهِ (صَلَّى اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ): لا تَتَمَنَّ المَوتَ فَاِنَّکَ اِن تَکُ مُحسِناً تَزدَد اِحساناً اِلى اِحسانِک

 پیغمبر (ص) فرمود: آرزوی مرگ نکنید، دعا برای مرگِ خودتان نکنید؛ اگر شما آدمِ خوبی هستید، وقتی [شما] ان‌شاءالله چند سال دیگر و جوانهایتان ان‌شاءاﷲ شصت هفتاد سالِ دیگر زنده ماندید، طبعاً بر احسانِ خودتان خواهید افزود، کفه‌ی حسنات خودتان را سنگین خواهید کرد. اگر این زندگیِ طولانی زحماتی دارد، مشکلاتی دارد، خطراتی دارد، این حُسن را هم دارد که اگر انسان اهل احسان باشد، اهل تقوا باشد، کفه‌ی حسنات خودش را روز‌به‌روز افزایش میدهد.

وَ اِن تَکُ مُسیئاً فَتُؤَخَّرُ تُستَعتَبُ فَلا تَمَنَّوُا المَوت

آمدیم و شما گناهکاری و محسن نیستی؛ اجلِ تو را عقب می‌اندازند تا تو عذرخواهی کنی. تُستَعتَب، یعنی همین که در دعاها هست: لَکَ العُتبیٰ؛ عذرخواهی کردن، معذرت‌خواهی کردن. عمرت به  تأخیر می‌افتد و این فرصت وجود دارد که انسان عذرخواهی کند. پس بنابراین، فرصتِ حیات فرصتِ خوبی است؛ مرگ را آرزو نکنید!امالی طوسی، مجلس سیزدهم، ص ۳۸۵؛

«امّ فضل میگوید: رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) به نزد مردی رفت تا از او عیادت کند؛ او از بیماری شکایت داشت و آرزوی مرگ میکرد.

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله) به او فرمود: آرزوی مرگ نکن؛ زیرا اگر نیکوکار باشی، [با زنده بودن] نیکی‌ای به نیکی‌هایت افزوده میشود و اگر گناهکار باشی فرصت می‌یابی از گناهانت عذرخواهی کنی؛ پس آرزوی مرگ نکنید. .من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۴۹۱

شرح حدیث از حضرت آیت الله امام خامنه ای (حفظه الله) ۲۴/۰۹/۱۳۹۸

ذکری با خواص بسیار زیاد

این ذکر آثار و برکات فراوانی دارد. امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل می‌کند:

هر کس فقر بر او فشار آورد، جمله :
لا حَولَ و لا قُوّةَ إلّاباللَّه العلىّ العظیم

را زیاد بگوید که فقر را بر طرف می‌کند:
«وَ مَنْ أَلَحَّ عَلَیْهِ الْفَقْرُ، فَلْیُکْثِرْ مِنْ قَوْلِ «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ» یَنْفِی عَنْهُ الْفَقْرَ».۱

در روایت آمده است پیامبر اکرم(ص) به على (ع) فرمود:
چون در ورطه‌‏اى هولناک افتى، بگو:
بسم الله الرحمن الرحیم لا حول و لا قوة الّا بالله العلىّ العظیم

که خداوند به وسیله این دعا بلا را بر می‌گرداند.۲

۱- کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج۸، ص۹۳، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
۲- طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص۳۵۲، قم، شریف رضی، چاپ چهارم،۱۴۱۲ق.

وصیت امام زین العابدین علیه السلام به امام باقر علیه

پای حق بایست گرچه تلخ باشد ..

امام باقر(علیه السلام) می‏گوید وقتی هنگام وفات پدرم زین‏ العابدین(علیه السلام) رسید، من را به سینه‏ اش چسباند و به من فرمود پسرم، می‏خواهم به تو یک سفارش کنم. آن همان سفارشی است که پدرم حین وفاتش به من فرمود. یعنی حسین(علیه السلام) هم روز عاشورا در آخرین لحظات به زین‏ العابدین همین سفارش را فرموده است. «وَ بِمَا ذَکَرَ أَنَّ أَبَاهُ أَوْصَاهُ بِهِ»؛ معلوم می‏شود که امام حسین هم این سفارش را از پدرش علی‏(علیه السلام) گرفته است.

امّا آن وصیّت چه بود؟ فرمود: « أَیْ بُنَیَّ اصْبِرْ عَلَى الْحَقِّ وَ إِنْ کَانَ مُرّاً». ای پسر من، پای حق بایست، گرچه تلخ باشد.

بخشی از سخنان مرحوم حاج آقا مجتبی تهرانی

فرزند زمانه بودن 

اما در جمله‌هاي بعدي وجود مبارک حضرت امير در عصري زندگي مي‌کرد که وضع مردم بسيار ضعيف بود از وجود مبارک امام صادق(سلام الله عليه) سؤال کردند شما لباسي مي‌پوشيد که علي بن ابيطالب(سلام الله عليهما) نمي‌پوشيد، فرمود آن روزها فقر غالب بود الآن که فتوحات اسلامي شرق و غرب را دامن زده و غنايم فراواني به کشورهاي اسلامي آمده وضع مردم خوب شد دليلي ندارد که ما پيراهن وصله‌دار يا قباي وصله‌دار بپوشيم. 

يک لباس «خَلِق»، يک؛ «مرقوع»، دو؛ اين در بدن مطهر حضرت امير بود «خَلِق» يعني کهنه شده «مرقوع» يعني رقعه و وصله زده شده؛ اين وجود مبارک حضرت امير در بحبوحه حکومت بود آن وقت وضع مالي هم خوب بود قدرت داشت به حضرت عرض کردند اين لباسي که شما مي‌پوشيد براي چيست؟ «وَ قَدْ] رُئِيَ عَلَيْهِ إِزَارٌ خَلَقٌ»، يک؛ «مَرْقُوعٌ» دو؛ خود حضرت فرمود «لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِي هَذِهِ حَتَّي اسْتَحْيَيْتُ مِنْ رَاقِعِهَا»، «ترقيع»؛ يعني به خياط دادم گفتم رقعه بزن که باب «تفعيل» است و متعدي است «لَقَدْ رَقَّعْتُ مِدْرَعَتِي هَذِهِ حَتَّي اسْتَحْيَيْتُ مِنْ رَاقِعِهَا».

آن وقت به حضرت عرض کردند شما اين لباس را براي چه مي‌پوشيد؟ فرمود براي سه جهت: يکي اينکه دوستم را خوشحال کنم؛ يکي اينکه دماغ دشمنم را خاکمال کنم؛ يکي اينکه فقرا قيام نکنند. اما دوست کيست که خوشحال مي‌شود؟

آن عقل و قلب است دشمن کيست که دماغ او خاکمال مي‌شود؟ نفس أماره است که طلب مي‌کند اين نفس مسوّله است که هر روز حرام و حلال نمي‌شناسد هر روز از ما چيز مي‌خواهد. فرمود دوستم را که قلب من است خوشحال مي‌کنم عقل من است خوشحال مي‌کنم دماغ دشمنم را خاکمال مي‌کنم اين «أَعْدَي عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْكَ» که پيغمبر فرمود يعني چه؟

يعني هيچ دشمني براي انسان بدتر از آن نفس درون نيست، او را به غرور به خيانت به روميزي به اختلاس دعوت مي‌کند.

دشمن‌هاي بيروني از بيرون مي‌زنند اين از درون مي‌زند فرمود اين هوس است اين نفس أمّاره است که تا آدم را رسوا نکند رها نمي‌کند.

کار شيطان اين نيست که آدم را به جهنّم ببرد؛ در سوره مبارکه «اعراف» ملاحظه بفرماييد! اين «يَا ابْنَ آدَم»ي که خدا در قرآن دارد يا ائمه(عليهم السلام) دارند، اين دو تا پيام دارد:

پيام اول مسرّت‌بخش است يعني شما آقازاده هستيد فرزند آدم هستيد پدر شما کسي است که همه فرشته‌ها در برابر او سجده کردند شما که آقازاده هستيد بزرگوارزاده هستيد شايسته نيست که بيراهه برويد.

پيام دوم در «يَا ابْنَ آدَم» هشدار است که بدانيد آن کاري که با پدرتان کرد با شما هم مي‌کند. در سوره مبارکه «اعراف» فرمود کاري نکنيد که با شما کاري بکند که با پدرتان کرد با پدرتان چه کار کرد؟ او تنها با دين ما کار ندارد. حالا ـ معاذالله ـ اگر کسي را منحرف کرد مرتد کرد و از دين کنار بُرد مگر دست‌بردار است؟ تا او را «مسلوب الحيثية» نکند رها نمي‌کند به هر حال انسان تا زنده است آبرويي مي‌خواهد. 

اسرا

امام حسن عسگری علیه السلام فرمود :

شما را سفارش می کنم به تقوا و پرهیزگاری از خدا و ورع در دین و کوشش برای خدا و راستگویی و ادای امانت ، به هر کس که تو را امین قرار داد چه بد باشد و چه خوب . و طول سجده و حسن جوار ، این دستورات را پیامبر صلی الله آورده .
نماز بخوانید …
وقتی یکی از شما راستگو و امین و با مردم خوش اخلاق باشد ، می گویند این شیعه است و موجب شادی و سرور من است .

ترجمه جلد هفتم بحارالانوار ، ج ۲ ، ص ۳۱۸ ، اندرزهای امام حسن عسگری علیه السلام .