هوای نفس و خودبرتربینی، عامل تفرقه در جامعه

عوامل تفرقه چیست؟ اول از همه هوای نفس است. امیرالمؤمنین در خطبه‌ی ۱۱۳ می‌فرماید: «إِخْوَانٌ‏ عَلَي‏ دِينِ اللَّهِ» مسلمان‌ها شما با هم برادر هستید. «مَا فَرَّقَ بَيْنَكُمْ إِلا خُبْثُ السَّرَائِرِ وَ سُوءُ الضَّمَائِر» علت تفرقه شما بدی روح شماست. کینه‌هایی که دارید. در باطن همدیگر را تحمل نمی‌کنید. علت تفرقه بیرونی خباثت درونی است. این عمل تفرقه است.

عامل دوم انسان خودش را برتر می‌داند. قرآن یک آیه دارد می‌گوید: «وَ قالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصارى‏ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ» (بقره/۱۱۳) یهودی‌ها می‌گفتند: نصاری چه کسانی هستند؟ بروند گم شوند! نصاری می‌گفتند: «وَ قالَتِ النَّصارى‏ لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلى‏ شَيْ‏ءٍ» او می‌گفت: او چیزی نیست. او می‌گفت: او چیزی نیست. چرا؟ برای اینکه خودشان را برتر می‌دانند. گاهی عوامل تفرقه باد در سر است. کله‌اش باد دارد. حالا یا درسی خوانده یا پدرش کسی است. عمویش کسی هست. یا رأی آورده است. یک تشکیلاتی راه انداخته و خودش را برتر می‌داند. خودبرتری، خودتان را برتر ندانید.

یک روز امام صادق فرمود: «مَنْ ذَهَبَ يَرَى أَنَ‏ لَهُ‏ عَلَى الْآخَرِ فَضْلًا فَهُوَ مِنَ الْمُسْتَكْبِرِينَ» (كافى، ج ۸ ، ص ۱۳۸) اگر کسی خودش را برتر از دیگران بداند، مستکبر است. طرف جا خورد. آقا یعنی چه؟ بالاخره یک خانم با حجاب خودش را برتر از یک خانم بی‌حجاب می‌داند. یک آیت الله خودش را برتر از یک طلبه می‌داند. یک امیر و سردار خودش را برتر از یک پاسدار می‌داند.

یک تاجر مغازه‌دار خودش را برتر از کسی می‌داند که روی این دکه‌ها و چرخ‌ها و گاری‌ها چیزی می‌فروشند. هرکس خودش را بهتر ببیند، مستکبر است؟ امام فرمود: تو نمی‌دانی آن کسی که تحقیر می‌کنی نزد خدا چه آبرویی دارد؟ نمی‌دانی چه عاقبتی دارد. بعد امام صادق(ع) این قصه را گفت. قصه در قرآن است. وقتی حضرت موسی نزد فرعون آمد و او را دعوت به خداپرستی کرد. فرعون گفت: معجزه تو چیست؟ عصا را انداخت و اژدها شد. فرعون با مشاورینی که داشت تصمیم گرفتند هرچه جادوگر و ساحر هست، از همه مناطق جمع کنند. اینها با سحر و جادو آبروی موسی را بریزند. روی موسی را کم کنند. موسی عصا انداخت اژدها شد و آنها هم با سحر و جادو آبروی موسی را بریزند. تمام سحار علیم یعنی متخصص‌ترین ساحرها جمع شدند. به فرعون گفتند: اگر ما آبروی موسی را بریزیم، «أَ إِنَّ لَنا لَأَجْرا» (شعرا/۴۱) اجر و پولی به ما می‌دهی ما آبروی موسی را بریزیم؟ «قالَ نَعَمْ» بله، پول چیست؟ «وَ إِنَّكُمْ إِذاً لَمِنَ الْمُقَرَّبِينَ» (شعرا/۴۲) شما جزء مقربین هستید. کارت سبز می‌دهم مستقیم در کاخ بیایید.

حضرت موسی عصا را انداخت اژدها شد. آن هم با ابزاری که داشتند سحر و جادو کردند، اژدهای موسی همه ابزار سحر و جادوی ساحرها را خورد. یک مرتبه ساحرها «فَأُلْقِيَ السَّحَرَةُ ساجِدِينَ» (شعرا/۴۶) روی خاک افتادند و سجده کردند، گفتند: ما به خدای موسی ایمان آوردیم. فرعون گفت: معلوم می‌شود شما شیر را تقسیم کردید. خودتان یک قراردادی را گاوبندی کردید. «إِنَّهُ لَكَبِيرُكُمُ» او رئیس شما است و شما شاگرد او هستید.

معلوم می‌شود یک برنامه‌ریزی کردید که شما سحر و جادوی خودتان را نشان بدهید و موسی هم عصایش را بیاندازد و اژدها شود و عصا را بخورد. معلوم می‌شود همه شما یکدست هستید. شما را تکه تکه می‌کنم. گفتند: تکه تکه کن. «إِنَّما تَقْضِي‏ هذِهِ الْحَياةَ الدُّنْيا» (طه/۷۲) تو زورت بیش از این دنیا نیست.

این آقا چه کسی است که به فرعون می‌گوید: زورت در همین دنیاست. این آقا یک ربع پیش می‌گفت: یک سکه به ما بده. امام صادق فرمود: انسان موجودی است که ساعت ۸:۱۵ چشم به یک سکه دارد که یک سکه از فرعون بگیرد و آبروی موسی را بریزد. ۸:۳۰ سجده می‌کند و به خدای موسی ایمان می‌آورد. بعد هم در برابر تهدید می‌گوید: تکه تکه‌ام هم بکنید دست از موسی برنمی‌دارم. انسان موجودی است که در فاصله یک ربع تغییر ایدئولوژی می‌دهد. فکرش عوض می‌شود.

آدمی که به یک سکه چشم دارد، می‌گوید: «إِنَّما تَقْضِي‏ هذِهِ الْحَياةَ الدُّنْيا» تو زورت بیش از این دنیا نیست. به ریش فرعون و حکومت او می‌خندد. می‌گوید: تو زورت بیش از این دنیا نیست. بعد امام صادق فرمود: انسانی که اینطور ممکن است عوض شود تو به چه حقی خودت را خوب می‌دانی؟ ممکن است تو که خوب هستی بد شوی و او که بد هست، خوب شود.

یکی از ریشه‌های تفرقه این است که انسان فکر می‌کند، حالا که لیسانس است بهتر از فوق دیپلم است. حالا که خانه‌اش در تهران است بهتر از این است که یک جای دیگر باشد. این محله باشد یا آن محله باشد. یکی از عوامل تفرقه این است که انسان خودش را بهتر بداند.

سخنان حجت الاسلام قرائتی ، درسهایی از قرآن ، ۲ / ۱۰ / ۹۵ دیده شده در سایت رسمی حجت الاسلام قرائتی .