این خطبه را پس از قرار داد صلح ایراد فرمود :

پس از حمد و ثنای خدا و درود بر پیغمبر فرمود هر که مرا شناسد که می شناسد و هر که نشناسد من پسر پیغمبر .

من پسر بشیر ونذیرم .

من پسر برگزیده به مقام رسالتم  ، پسر آن کسی هستم که ملائکه بر او درود فرستادند .

من پسر آن کسی هستم که این امت را شرف بخشید و جبرئیل به سفارش از جانب خدا بر او نازل شد .

من پسر آن کسی هستم که مبعوث شد تا برای جهانیان رحمت باش. .

من پسر آن کسی هستم که دعایش به درگاه خدا مستجاب بود .

من پسر آن کسی هستم که به مقام قرب خدا تا حد « قاب قوسین او ادنی : مقدار دو جهان یا کمتر » رسید .

من پسر شافع فرمانروایم .

من پسر مکه ومنایم .

من پسر آن کسی هستم که قریش ناچار در برابرش تسلیم شد 

من پسر آن کسی هستم که پیروش سعادتمند و مخالفش نگون بخت است .

من پسر آن کسی هستم که زمین را برایش پاک کننده و سجدگاه قرار دادند .

من پسر آن کسی هستم که خبرهای آسمان پیاپی بر او نازل می شد .

من پسر آنهایم که خدا آلودگی ها را از ساحتشان دور و آنها را از هر پلیدی سخت پاک ساخت …..

دیده شده درتخف العقول ، ابن شعبه حرانی ، ترجمه احمد جنتی ، روایات حس بن علی علی السلام ، ش ۵۰۳ .

مراعات حکمت در رای خواهی 

امام صادق علیه السلام فرمودند :شاور فی امرک الذین یخشون الله عزوجل :  در کار خود با کسانی مشورت کن که از خدای متعال بترسند .۱

امام علی علیه السلام فرمودند :ایاک و مشاوره النساء  ، الا من جُربت بکمال عقل : از مشورت کردن با زنان بپرهیز مگر زنی که کمال عقل او آزموده شده باشد . ۲

شرح :  چون پایه شخصیت زنان بیشتر بر پایه احساسات استوار است و در کارهای مهم که باید مشورت کرد پیروی از احساس چه بسا سرنگون کننده باشد . باید در مورد رایزنی با زنان با افرادی از آنان مشورت کرد که زمام احساس خویش را در دست گرفته باشند و عقل خود را کمال بخشیده و ملاک قرار داده باشند . در مورد مردان نیز همچنین است ، یعنی با هر مردی نمی توان مشورت کرد و از هر مردی نمی توان رای خواست . مگر آنان که به خرد ، تقوا ، شجاعت ، تجربه ، صداقت و فهم شناخته باشند . چنان که در احادیث بالا دیده شد .

۱- دیده شده در کتاب الحیاه ،ترجمه احمد آرام ، به نقل از بحار ، ۹۸ / ۷۵ .

۲- همان به نقل از بحار ۱۰۳ / ۲۵۳ .

۳- دیده شده در کتاب الحیاه ، ترجمه احمد آرام ، فصل چهل و سوم ، ص ۳۲۱. 

دوران غیبت ، دوران غضب است

در چند روایت داریم که دوران ظهور امام زمان و فرج امام زمان تعبیر شده است به فرج الله .

در یک روایتی از پیامبر صلوات الله است که می فرماید : افضل عباده امتی انتظار فرج الله : بالاترین عبادت امت من این است که منتظر فرج خدا باشند .

و در روایتی دیگر از علی علیه السلام است که می‌فرماید :افضل عباده مومن انتظار فرج : الله اکبر ، ما خیال می کردیم که فرج امام زمان فقط امنیت ، آبادی ، آزادی و  اینطور چیزها را می آورد . اما فقط این نیست .

اگر کسی گمان کند که فرج امام زمان فقط این است اسم تخیلاتش را گذاشته ظهور ، درست است زمان ظهور امام زمان این ها هست اما امام زمان عج الله برای خیلی بالاتر از این ها می آید . امنیت و رفاه همه هست اما آن چه مهم است فرج الله است .

یعنی پروردگار عالم به مقداری که عالم دنیا گنجایش داشته باشد - که البته گنجایش دنیا محدود است -  اسباب و صفات خدا در این عالم ظهورپیدا می کند . 

عدالت خدا ظهور پیدا می کند . علم خدا ظهور پیدا می کند . رحمت خدا می بارد . الان در دوران ما زمین و آسمان با مردم قهرند . نه زمین برکاتش را می دهد بر مردمی که جفا کردند و حق خدا را نشناختند ، نه آسمان . که احیاناً اگر آسمان چیزی دهد گاهی به صورت بلا  میدهد ، ولی زمانی که امام زمان عجل الله ظهور کند همه اش می شود رحمت .

دوره غیبت که الان ما در آن هستیم دوران غضب خداست . در روایت از امام باقرعلیه السلام است که دوران غیبت ، دوران غضب خداست . حالا چرا ؟ چون مردم جفا کردند به ولی خدا  و بهترین خلق خدا .

امام باقر علیه السلام فرمود : وقتی خدا غضب بکند بر مردم  ، ما اهل بیت را دور می کند .

وقتی خدا غضب بکند بر مردم ، علی علیه السلام باید خانه نشین شود . دیگر به جای این که تربیت کند مردم را ، باید برود در نخلستان بیل بزند . و این جفای مردم به امام بود .

وقتی جفا بیشتر شود ؛ دیگر خدا آخرین ذخیره خودش را بیرون می کشد و طوری نیست که مردم او را بشناسند و ببینند .

دوران غیبت است ، دورانی که برکات جاری نیست . اما در دوران ظهور از در و دیوار رحمت می بارد .

سخنان حجه الاسلام  عالی ، گزیده سخنرانی ،شنیده شده .

هر دعا مستجاب می گردد 

حضرت صادق علیه السلام فرمود : هیچ بنده ای دست به درگاه خداوند عزیز جبار نگشاید ، جز این که خدای عزوجل شرم کند که آن را تهی باز گرداند تا این که از فضل و رحمت خود در آن بنهد . پس هرگاه یکی از شما ها دعا کرد دستش را برنگرداند تا آن را به سرو روی خود بکشد .

در این جا شبه ایست که باید آن را دفع کنیم 

چگونه خدای سبحان وعده اجابت داده و خلف وعده او محال است ، پس چگونه است که بسیاری از دعاهای ما به اجابت نمی رسد : 

جواب از این اعتراضات را می توان به چند وجه گفت : 

اول : وعده خدا مشروط به مشیت است یعنی اگر بخواهم اجابت کنم و به همین دلالت کند گفتارش که در سوره انعام آیه ۴۱ می فرماید : و برطرف کند آن چه را به درگاه او دعا کنید اگر بخواهد .

دوم : این که مقصود از اجابت که خداوند و حجج او فرمودند لازمه آن است که توجه و استماع دعا است ، یعنی فورا شنیده شود و مورد توجه قرار گیرد ولی در دادن آن چه را که خواهد تاخیر کند تا بنده باز او را بخواند و آوازش را خدا بشنود چون آن را دوست دارد .

سوم : این که اجابت مشروط به مصلحت و خیر بودن برای دعا کننده است زیرا خدای حکیم به دلخواه بندگان از آن چه خیر و صلاح آنان است دست برنمی دارد .

چهارم : لازم نیی اجابت دعا فوری باشد و ممکن است دعا مستجاب شده باشد ولی ظهور آثار آن روی پاره ای از مصالح به مدت زیادی تاخیر افتد ، چنان که در تفسیر گفتار خدای تعالی ؛ « خدا به موسی و هارون که دعا کردند پروردگارا اموال ایشان را تباه سازد …خطاب فرمود ؛ که همانا مستجاب دعای شما ، سوره یونس آیه ۸۹ » .

دیده شده در اصول کافی ، کلین رازی ، ترجمه حاج سید جواد مصطفوی ، ج ۴ ، ص ۲۱۸. 

شیعه واقعی 

روزی حضور امام صادق علیه السلام بودم : فرمود : مفضل ! اصحاب ، یعنی شیعیان کوچه چقدرند ؟ 

عرض کردم ؛ اندکند .

چون به کوفه بازگشتم شیعیان به جانم افتادند و تا توانستند پوستین را به آزار دریدند ، گوشت را به غیبت خوردند ، آبروی را بردند چندان که بعضی پیش آمدند و به صورتم پریدند ،بعضی در کوچه های کوفه به کمینم نشستند تا مرا بزنند ، و از هیچ تهمتی فروگذار نکردند .

جریان به سمع حضرت صادق علیه السلام رسید . سال بعد که نزد امام برگشتم در اولین برخورد پس از سلام فرمود : مفضل ! این چه حرفهایی است که شنیده ام به تو و درباره گفته اند ؟ 

عرض کردم : برای من ضرری نداشت . 

فرمود: آری ، به زبان خودشان بوده ، غصب می کنند ! بدا به حالشان ، تو تنها گفتی که اصحاب کمند ، نه به خدا ، اینها شیعه ما نیستند . اگر شیعه بودند از حرف تو خشمگین نمی شدند . خدا شیعه ما را به صفاتی غیر از این توصیف کرده است .

شیعه جعفر نیست جز آن که : زبانش را نگه دارد برای آفریدگارش کار کند . به خواجه اش امیدوار باشد و چنان که باید ازاو بترسد  . 

وای بر آن ها ، در میان این مدعیان تشیع کسی است که از نماز زیاد چون کمان خمیده باشد یا از شدت ترس چون بهت زدگان باشد ، یا از خشوع و افتادگی چون کوران ، یا از روزه بیمار گونه باشد ، یا از خاموشی و سکوت پیوسته به گنگها ماند ؟ 

دراین جماعت کسی هست که شب را از طول نماز و روز را اززحمت روزه به رنج گذراند یا از ترس خدا و شوق ما اهل بیت خود را از لذتها و نعمت های ما اهل بیت محروم کرده باشد ؟

کجا اینها شیعه مایند با این که درباره ما با دشمنانمان می ستیزند چندان که دشمنی آن ها را می افزایند ، چون سگان سرما زده ، از بی صبری ، زوزه می کشند و چون کلاغ طمع می ورزند .

هان ! اگر باعث تحریک و هجوم آن ها بر تو نمی شد می گفتم به خانه ات روی و دررا ببندی و تا زنده ای به رویشان نگاه نکنی ، اما ( به حکم ضرورت ) اگر آمدند آن ها را بپذیر که خدا  آن ها را بر خودشان حجت ساخته و به آنها بر دیگران اتمام حجت فرموده .

مبادا دنیا و آن چه از نعمت و جلوه ، و طراوت و ملک دنیا می بینید ، شما را بفریبد ، اینها زیبنده شما نیست ، به خدا دنیا برای اهلش شایستگی ندارد .

دیده شده تحف العقول ، ابن شعبه حرانی ، باب سفارش های مفضل ، ص ۱۱۵۳.

امام صادق علیه السلام : ای مفضل ! در کارهایی که برای انسان قرار داده اند ، یعنی خوردن و خوابیدن و همخوابگی کردن و آن چه در آن ها تدبیر شده است نیک بیندیش.

برای هر یک از آن ها در طبایع مردمان محرکی آفریده شده که مقتضی آن است و آدمی را برای انجام دادن آن بر می انگیزد .

گرسنگی مستلزم خوردن است که از آن زندگی و استواری بدن تامین می شود .

خستگی و خواب آلودگی مقتضی خفتن است که با آن بدن آسایش پیدا می کند ونیروها دوباره جمع می شود .

افزایش شهوت مقتضی جماع است  که بقا و دوام نسل وابسته به آن است . و اگر انسان چنان بود که ازراه شناخت نیازمندی بدن به خوراک به خوردن رو می کرد ، و در طبع وی غریزه ای وجود نداشت که او را به این کار ناگزیر کند ، احتمال آن بود که از سنگینی و کسالت گاه دراین کار چندان سستی کند که تنش تحلیل رود و هلاک شود …

پس نیک بنگر ! که چگونه خدا برای هر یک از این افعال که قوام و دوام انسان و مصلحت او در آن ها است ، محرکی از خود طبیعت قرار داده است تا او را به این کار برانگیزد و به طرف آن بکشاند .

دیده شده در کتاب الحیاه ، ترجمه احمد آرام ،  انتشارات ، دلیل ما ، جداول  ،ص ۳۴۴.

آخر الزمان 

جهان پیش از ظهور گر چه غالب آن ظلم و ستم و تباهی است اما به معنای ظالم شدن همه انسان ها نیست .

در دوره غیبت و آستانه ظهور عمل به فریضه امر به معروف و نهی از منکر تکلیف اصلی مردم است تا شرایط ظهور آماده گردد .

مهمترین زمینه های قیام حضرت طرح و برنامه ، رهبری ، وجود یاران و آمادگی عمومی است .

و ویژگی مهم یاران مهدی علیه السلام : معرفت و اطاعت ، عبادت و صلاح ، شهادت طلبی ، شجاعت ، صبر و بردباری ، اتحاد و پارسایی .۱

امام صادق علیه السلام به یکی از یاران خود فرمود ؛ « هنگامی که ببینی ظلم و ستم فراگیر شده .

قرآن فراموش گشته و از روی هوا و هوس تفسیر گردید .

اهل باطل بر اهل حق پیشی گرفته .

افراد با ایمان سکوت اختیار کرده .

پیوند خویشاوندی بریده شده .

چاپلوسی فراوان گشته .

راه های خیر بدون رهرو و راه های شر مورد توجه قرار گرفته است .

حلال حرام شده و حرام مجاز شمرده شده .

سرمایه های عظیم در راه خشم خدا ( فساد و ابتذال ) صرف گردیده ، رشوه خواری در میان کارکنان دولت رایج شده .

سرگرمی ناسالم چنان رواج پیدا کرده که هیچ کس جرأت جلوگیری از آن را ندارد .

شنیدن حقایق قرآن بر مردم گران آید اما شنیدن باطل سهل و آسان باشد .

اگر کسی اقدام به امر به معروف و نهی از منکر کند به او توصیه می کنند که این کار وظیفه تو نیست .

هر سال فساد و بدعتی نو پیدا شود .

هرگاه دیدی اوضاع این گونه است مراقب خویش باش و از خدا نجات و رهایی از این وضع ناهنجار را بخواه ( که فرج نزدیک است )۲

۱- دیده شده در کتاب نگین آفرینش ، محمد امین بالادستان،انتشارات سیمای کوثر ،درس شرایط و علایم ظهور ، ص ۱۳۷ .

۲- همان ، به نقل از اصول کافی ، ج ۷ ، ص ۲۸ . 

گفتار در بامداد و شامگاه 

حضرت صادق علیه السلام درباره گفتار خدای تبارک و تعالی که فرموده : «وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ مَن فىِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعًا وَ كَرْهًا وَ ظِلَالُهُم بِالْغُدُوِّ وَ الاَْصَالِ : و برای خدا سجده کنند آنان که در آسمان ها و زمینند خواه و ناخواه ، و سایه های آنان در بامداد و شامگاه » (سوره رعد آیه ۱۵ ) فرمود :

مقصود از آن دعای پیش از زدن آفتاب و پیش از غروب آن است و آن ساعت اجابت است

حضرت باقر علیه السلام فرمود : همانا ابلیس - که لعنت های خدا بر او باد - لشکرهای شبانه خود را از آن جایی که خورشید غروب کند و از آن جا که برآید ( به اطراف ) پراکنده کند ، پس در این دو ساعت بسیار ذکر خدا گویید ، و از شر ابلیس و لشکریانش به خدا پناه ببرید و خردسالان خود را در این دو ساعت به خدا بسپارید زیرا که این دوساعت ، ساعت های

غفلت است  ( که مردمان در این دو ساعت از یاد خدا بیرون روند ) .

دیده شده در اصول کافی ، محمد باقر مجلسی ترجمه سید جواد مصطفوی، باب گفتار در بامداد و شامگاه ، ج ۴ ، ص ۲۹۰.

سفارش‌های مفضل بن عمر ( صحابی خاص امام صادق علیه السلام ) به شیعیان :

شما را سفارش می کنم که از خدای یگانه بی شریک پروا کنید . شهادت دهید که جز او معبودی نیست ، و محمد بنده و پیامبر اوست . از خدا پروا کنید ، شهادت دهید که جز او معبودی نیست و محمد صلی الله بنده و پیامبر اوست . 

از خدا پروا کنید ، سخن خیربگویید ، خشنودی خدا را بجویید و از غضبش بترسید و از سنتش مراقبت کنید ، از حدودش پا فراتر ننهید ، در همه کارها او را در نظر بگیرید و به قضایش به سود یا زیان تن دهید .

هان ! امر به معروف و نهی از منکر را از دست ندهید .

هان ! هر که به شما احسان کند احسان بیشترش کنید ، و از هر که با شما بد کند بگذرید . با مردم آن کنید که دوست دارید با شما کنند .

هان ! با مردم به نیکوتر روشی که بتوانید آمیزش کنید ، شما سزاوارترید که راه اعتراضی به روی خود نگشایید . بر شما باد به فقه در دین خدا ، پرهیز از حرامها و خوشرفتاری با همنشین ، نیک باشد یا بد .

هان ! پارسایی شدید را رعایت کنید که ملاک دین پارسایی است نمازها را به وقت بگذارید و واجبات را باحدودش انجام دهید .

هان ! از آن چه خدا بر شما واجب کرده و موجب رضای اوست ، کوتاهی نکنید ، من از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود : فقه دین خدا را بیاموزید و چون بادیه نشینان نباشید ، که هر که فقه دین نیاموزد خدا در قیامت به وی ننگرد ، در فقر و توانگری میانه رو باشید .

پاره ای از دنیا را وسیله آخرت قرار دهید . من از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود : به پاره ای از این دنیا بر آن جهان کمک گیرید و بار دوش مردم نباشید .

هان ! از ستم بپرهیزید ، امام صادق علیه السلام می فرمود : سریعترین کیفرها کیفر ستم است . 

هان ! مستمندان شیعه آل محمد را تحقیر نکنید . با آن ها بی مهری ننمایید ،لطف و مدارا کنید ، حقی را که خدا برایشان در مالتان قرار داده بپردازید . به آن ها احسان کنید .

دیده شده در تحف العقول ، ابن شعبه حرانی ، ترجمه احمد جنتی ، سفارش‌های مفضل ، ص ۱۱۴۹ .

احزم الناس أكظمهم للغيظ

حازم ترین مردم کسی است که خشم خود را فرو ببرد . 

انسان اگر بخواهد خطا نکند و اشتباه نکند ، راهش این است که ، یکی از راه های مهمش این است که وقتی عصبانی شد کظم غیظ کند ، نگذارد که عصبانیت در حرف او ، در عمل او ، در اقدام او تأثیر بگذارد . این درس بزرگی است .عصبانی که می شویم حرف بی رویه ای از دهنمان خارج می شود حالا عصبانی شدن هم انواع و اقسامی دارد . بعضی ها عصبانیت های عارضی دارند ، جو گیر می شوند به قول این جوانها . یک جایی در جمعیتی قرار می گیرند آن ها نسبت به یک جهتی ، یک جهت گیری دارند ، این شخص هم جوگیر می شود در واقع اگر تنها بود عصبانی نمی شد و در جمع عصبانی می شود . وقتی عصبانی شد آن وقت هر چیز از دهانش در بیاید می گوید . 

اشتباهات فراوان ، خطاهای فراوان .

واصلههم باالناس صالح ترین مردم آن کسی است که بیش از دیگران به صلاح مردم کار کند . همه می خواهیم از عبادالله صالحین باشیم انشاءالله.

اگر می خواهیم از بندگان صالح باشیم تا آن جایی که از دستتان بر می آید به صلاح مردم اقدام کنید ، کار کنید .

وخَیرُ النّاسِ مَن انتَفَعَ بِهِ النّاسُ : این خیر برای تفضیل است . 

بهترین مردم کسی است که دیگران برای رفع گرفتاریهای دنیوی واخرویشان به او مراجعه کنند و او نفع ببخشد به مردم .

به این می گویند بهترین مردم .

سخنان رهبر معظم انقلاب در درس خارج  . شنیده شده توسط عبدی متین .