از رفتارهای پیامبر صلی الله درس بگیریم و در فضای مجازی به کار ببندیم

رسول خدا صلی الله در سرشت خود آراسته به بردباری صبر و گذشت بود ، با این که قدرت بر انتقام داشت و بدین ترتیب دستور الهی را امتثال کرد که فرمود ؛ « خذ العفو و امر بالمعروف و اعرض عن الجاهلین ؛ » در تفسیر این آبه شریفه گفته شده است که با کسی که با تو قطع رابطه نموده ارتباط برقرار کنی و به کسی که تو را از اعطا محروم ساخته بخشش نمایی و به کسی که به تو ستم روا داشته ، عفو کنی ؛ زیرا اگر با کسی که با تو قطع رابطه نموده ارتباط برقرار کنی در حقیقت تو را بخشوده ای و اگر کسی که تو را از اعطا محروم ساخته بخشش نمایی ، کار نیکی را انجام داده ای و آن گاه که کسی را که به تو ستم روا داشته مورد عفو و گذشت قرار دهی ، در واقع از افراد اهل و نادان رو کردان شده ای ؛ رسول خدا صلی الله هرگزبرای خود از کسی انتقام نگرفت مکر در مواردی که هتک حرمت الهی می شد .۱

حال با این اوصاف زیبا از رفتار پیامبر چه بهتر است که این رفتارها را امروزه در فضای مجازی الگو قرار دهیم  چرا که در گذشته اگر فردی از نظر فکری، عقیدتی و رفتاری با شخص دیگر اختلاف داشت، شبانه و برای این‌که شناخته نشود، به پشت خانه‌اش می‌رفت و روی دیوارش ناسزایی می‌نوشت و فرار می‌کرد. این رفتار امروزه هم وجود دارد اما دیوار خانه‌ها به صفحات شخصی یا عمومی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است.

در فضای مجازی چهره و نام و نشان افراد می‌تواند مخفی بماند؛ اختفای هویتی، این جسارت را در برخی افراد ایجاد می‌کند که براحتی نسبت به مطلب یا عکسی که توسط دیگران در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، اهانت کرده و پیام‌هایی در ذیل مطلب اصلی بگذارند که بیشتر حاوی سخنان رکیک، زشت و افتراست.

این‌گونه افراد به‌دلیل پایین بودن قدرت تحمل نظر دیگران، بر خود فرض می‌دانند به محض حضور دیگری در فضای سایبر، با شدیدترین عکس‌العمل با او برخورد کنند. نمونه افرادی که از فضای مجازی مانند اینستاگرام، تلگرام و فیسبوک قهرکرده‌اند، هنرمندان، ورزشکاران و افراد مشهورند که بواسطه وجود چنین بداخلاقی‌هایی، تصمیم به ترک این محیط گرفته‌اند.

علت اصلی این نوع رفتار، ریشه در فرهنگ فرد و بعضاً جامعه دارد. در شهرهای کوچک و روستاها، افراد همدیگر را بخوبی می‌شناسند و نسبت به فامیل و خویشان اهالی شناخت دارند. لذا در محاوره‌های روزانه، جسارت برای گفتن سخن زشت دیده نمی‌شود. اما در شهرهای بزرگ به دلیل ناشناس بودن آدم‌ها، این جسارت و تندخویی در بین افراد براحتی بروز و ظهور می‌کند. فضای مجازی هم مانند شهری بزرگ پر از چهره‌های ناشناس است.

با این افراد باید ارشادی برخوردکرد یا براساس علم روان شناسی، از تاکتیک اجتناب بهره برد.

این تاکتیک بر تقویت منفی متمرکز است یعنی بی‌اعتنایی و نادیده گرفتن این افراد در فضای مجازی. این افراد برای اعلام حضور به‌دنبال نوعی تبادل فحش هستند. چنانچه پاسخی به عبارت‌های زشت آنها داده نشده و بلکه اصلا دیده نشوند، اندک اندک خود این افراد مجبور به ترک فضا یا تصحیح رفتار خود می‌شوند.۲

۱_ دیده شده در کتاب سیره و سیمای پیامبر صلی الله ، علی رضا طاحونی ، نشر بخشایش ، ص ۹۷.

۲_ دیده شده در سایت http://www.farhangnews.ir/content/207550  سخنان دکتر صمدی .