نقش قوای چهارگانه در شکوفایی فطرت  

حجت الاسلام سید کاظم ضیایی در جلسه درس اخلاق که امروز در مدرسه علمیه کوثر ورامین با محوریت مباحث اخلاقی معراج السعاده برگزار شد، اظهار داشت: جسم انسان یک وسیله است برای این که روح انسانی به‌ مقصد مطلوب برسد مثل یک خودرو برای راننده.

جسم خدمتکار روح است و خداوند برای روح قوایی قرار داده است که از آنها به قوای ظاهری و قوای باطنی یاد می شود. وی افزود: در بین این قوا، چهار قوا هستند که می توانند انسان را اخلاق مدار کنند و این چهار قوا عبارتند از؛ قوه عقل، شهوت، غضب و وهم که هر کدام کارکرد خاص خود را دارند.

 استاد اخلاق حوزه در مورد کارکرد عقل، گفت: قوه عقل تمیز می دهد بین کارهای خوب و بد، و انسان را نفی می کند از کارهای زشت و رذیله، و امر می کند به افعال جمیله تا انسان لجام گسیخته نشود.

وی ابراز داشت: اسلام و دین با تمدن هیچ گونه مشکلی ندارد بلکه آنچه مشکل است تمدن غربی است که انسان را به مصرف گرایی، شهوت رانی و درندگی تشویق می کند.اسلام از انسان می خواهد که قوای خود را در چهارچوب عقل و شرع و به دور از زیاده خواهی پیش ببرد.

حجت الاسلام ضیایی دفع ضررهای خارجی از بدن را وظیفه قوه غضبیه خواند و بیان داشت: قوه غضبیه باید در درون انسان باشد تا هر گاه قوه شهوت و عقل تندروی کردند مقابل آنها بایستند تا آنها را به مسیر درست برگرداند.

وی تشخیص اولیه دوست از دشمن برای عقل را وظیفه قوه وهمیه خواند و گفت: روح پادشاه بدن است و وزیر این پادشاه عقل است و سه قوای دیگر در خدمت عقل قرار دارند و هر گاه این تبعیت سه قوا برای عقل کامل شد روح انسان رشد پیدا می کند اما اگر این تبعیت صورت نگیرد افراط و تفریط صورت می گیرد و روح انسان به زمین خواهد خورد.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: قرار بود این قوا در اختیار انسان باشند اما گاهی دیده می شود که انسان در اختیار این قوا است. قرار بود لباس، شهوات و… در خدمت انسان باشد اما انسان در خدمت اینها است و روح به خسارات رفته است.

وی ادامه داد: وقتی غضب در اختیار عقل نباشد انسان تندی می کند، شرارت می کند و همواره در حال فریب است و وقتی این قوه رشد کند نمود بیرونی اش پر شدن زندانهای شهر است چرا که قوه غضب بدون این که در اختیار عقل قرار گیرد عمل کرده است.

حجت الاسلام ضیایی گفت: هر گاه قوه غضب در اختیار عقل قرار گیرد انسان متواضع می شود و ما در کل هستی متواضع تر از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلّم نداریم چرا که ایشان عقل کل عالم هستند و هر کس عاقل تر شود متواضع تر خواهد بود.

وی با بیان این که انسانهای کم عقل غرور دارند و غرور نشأت گرفته از بی عقلی است، بیان داشت: خدعه، نیرنگ و فریب از کارهای قوه وهمیه دانست و اگر وهم در اختیار عقل نباشد انسان سراغ مکر و خدعه می رود و خیانت را ترویج می دهد.

حجت الاسلام ضیایی در پایان با بیان این که انسان معجونی از این چهار قوه است و بدین طریق لیاقت خلیفه بودن را پیدا می کند، خاطرنشان کرد: امیرالمومنین(علیه السلام) در این باره می فرماید ملائکه از عقل آفریده شده و بهره ای از غضب، شهوت و وهم ندارند، حیوان از غضب و شهوت آفریده شده و بهره ای از عقل ندارد و اگر انسان بتواند سه قوای دیگرش را در اختیار عقل بگیرد افضل از ملائکه خواهد شد.