✨بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (۱۸۶ بقره)

هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، [بگو:] یقیناً من نزدیکم، دعای دعا کننده را زمانی که مرا بخواند اجابت می کنم؛ پس باید دعوتم را بپذیرند و به من ایمان آورند، تا [به حقّ و حقیقت] راه یابند [و به مقصد اعلی برسند].

پیام ها

➖ دعا در هرجا ودر هر وقت كه باشد، مفيد است. چون خداوند مى‌فرمايد: من نزديك هستم. 

«فَإِنِّي قَرِيبٌ» آنچه از اوقات مخصوصه، يا اماكن مقدّسه براى دعا مطرح شده براى فضيلت است.

➖خداوند به ما نزديك است، ولى ما چطور؟ اگر گاهى قهر او دامن ما رامى‌گيرد، به خاطر دورى ما از خداوند است كه در اثر گناهان مى‌باشد. «فَإِنِّي قَرِيبٌ»

➖استجابت خداوند دائمى است، نه موسمى. «اجيب» نشانه‌ى دوام است.

➖ با آنكه خدا همه چيز را مى‌داند، امّا دعا كردن وظيفه‌ى ماست. 

«فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي»

➖دعا آنگاه به اجابت مى‌رسد كه همراه با ايمان باشد.

 «وَ لْيُؤْمِنُوا بِي»

➖ دعا، وسيله‌ى رشد و هدايت است.

 «لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ»۱

♦♦♦

احادیث آیه ۱۸۶ بقره

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- رُوِیَ أَنَّ سَائِلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ: أَ قَرِیبٌ رَبُّنَا فَنُنَاجِیَهُ أَمْ بَعِیدٌ فَنُنَادِیَهُ؟ فَنَزَلَ قَوْلُهُ تَعَالَی: وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ الْآیَهًْ.

پیامبر ( فردی از رسول‌خدا (سؤال کرد: «آیا پروردگارمان به ما نزدیک است که آرام با او نجوا کنیم یا دور است و باید با صدای بلند او را صدا زنیم؟ پس سخن خداوند نازل شد وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ … 

♦♦♦

الحسن (علیه السلام)- فَاحْتَرِسُوا مِنَ اللَّهِ بِکَثْرَهًِْ الذِّکْرِ وَ اخْشَوُا اللَّهَ بِالتَّقْوَی وَ تَقَرَّبُوا إِلَی اللَّهِ بِالطَّاعَهًِْ فَإِنَّهُ قَرِیبٌ مُجِیبٌ.

امام حسن (علیه السلام) با کثرت ذکر، مواظب [ایمانتان به] خدا باشید [که از دستش ندهید] و با تقوی از خدا بترسید و به‌وسیله‌ی اطاعت و بندگی، به خدا نزدیک شوید که [به بندگان خود] نزدیک، و اجابت‌کننده‌ی [خواسته‌های آنها] است! (هود/۶۱)۲

♦♦♦

الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْبَزَنْطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِلرِّضَا (علیه السلام): جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنِّی قَدْ سَأَلْتُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَاجَهًًْ مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا سَنَهًًْ وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِی مِنْ إِبْطَائِهَا شَیْءٌ. فَقَالَ: یَا أَحْمَدُ! إِیَّاکَ وَ الشَّیْطَانَ أَنْ یَکُونَ لَهُ عَلَیْکَ سبیلا {سَبِیلٌ} حَتَّی یَعْرِضَکَ … أَخْبِرْنِی عَنْکَ لَوْ أَنِّی قُلْتُ قَوْلًا کُنْتَ تَثِقُ بِهِ مِنِّی قُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ وَ إِذَا لَمْ أَثِقْ بِقَوْلِکَ فَبِمَنْ أَثِقُ وَ أَنْتَ حُجَّهًُْ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَی خَلْقِهِ قَالَ: فَکُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ فَإِنَّکَ عَلَی مَوْعِدٍ مِنَ اللَّهِ أَ لَیْسَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ وَ قَالَ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ وَ قَالَ وَ اللهُ یَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا فَکُنْ بِاللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَوْثَقَ مِنْکَ بِغَیْرِهِ وَ لَا تَجْعَلُوا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا خَیْراً فَإِنَّکُمْ مَغْفُورٌ لَکُمْ.

امام رضا (علیه السلام) از بزنطی نقل شده است: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: «فدایتان شوم! من چندین سال است که از خداوند متعال درخواستی دارم و از تأخیرافتادن آن در قلبم چیزی (شکّی) پدیدار گشته است». امام (علیه السلام) فرمود: «ای احمد! از شیطان بر حذر باش! نکند که راهی به‌سوی تو پیدا کرده و خود را به تو عرضه کند … به من بگو بدانم اگر به تو کلامی گفتم، آیا تو به سخن من اطمینان داری»؟ گفتم: «فدایتان شوم! اگر به کلام شما که حجّت خدا بر بندگانش هستید یقین نداشته‌باشم، پس به چه کسی یقین داشته‌باشم»؟ پس فرمود: «بر خداوند مطمئن‌تر باش که او به تو وعده داده است. آیا خداوند متعال نفرمود: وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ و فرمود: لَا تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللهِ و فرمود: وَ اللهُ یَعِدُکُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَ فَضْلًا پس شما باید به خداوند عزّوجلّ بیش از دیگران یقین داشته‌باشید و در وجودتان جز خیر قرار ندهید که [در این صورت] مورد بخشش الهی قرار می‌گیرید.۳

♦♦♦

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ دَعَاهُ أَجَابَهُ وَ لَبَّاهُ وَ تَصْدِیقُهَا مِنْ کِتَابِ اللَّهِ … وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادِی الْآیَهًَْ.

پیامبر ( کسی‌که خدا را [در طلب حاجتی] بخواند، خدا او را اجابت می‌کند و به [درخواست] او لبّیک می‌گوید و تأیید این حرف من، این کلام خدا در کتابش است که فرمود: وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی … .۴

پی نوشت:

۱_تفسير نور(۱۰جلدى)، ج۱، ص: ۲۹۱

۲_تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۷۲ عوالی اللآلی، ج۲، ص۸۲

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۷۲ بحارالأنوار، ج۷۵، ص۱۰۴/ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۳۷۰/ الکافی، ج۸، ص۳۸۹/ نورالثقلین

۳_تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۷۲ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۳۶۷۰/

۴_تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۸۷۴ مستدرک الوسایل، ج۱۱، ص۲۱۸