نقش اسلام در حمایت از منابع طبیعی و محیط زیست

انسان، اشرف مخلوقات و خلیفه خداوند در زمین است و تمام پدیده های طبیعی برای او آفریده شده است.

خداوند نظر ویژه ای به انسان دارد. آسمان و زمین و دریاو کوهها را در تسخیر بشر قرار داده تا از آنها به شیوه صحیح و مناسب بهره ببرد؛ چنان که آیات ذیل بر آن دلالت دارد:

«الله الذی سخر لکم البحر لتجری الفلک فیه بامره و لتبتغوا من فضله و لعلکم تشکرون، و سخر لکم ما فی السماوات و ما فی الارض جیمعاً منه اِنَّ فی ذلک لایاتٍ لقومٍ یتفکرون» سوره جاثیة (45) آیه 12و13.

خداوند همان کسی است که دریا را مسخر شما کرد تا کشتیها به فرمانش در آن حرکت کنند و بتوانید از فضل او بهره گیرید، و باشد که سپاس دارید. او آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است به سود شما رام کرد؛ در این نشانه های [مهمی [است برای کسانی که اندیشه می کنند.»

«هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعاً ثم استوی الی السَّماءِ فسوّاهُنَّ سبعَ سماواتٍ و هو بکل شی ءٍ علیمٍ» سوره بقره آیه 29.   او خدایی است که همه آنچه را [از نعمتها] درزمین وجود دارد، برای شما آفرید؛ سپس به آسمان پرداخت؛ و آنها را به صورت هفت آسمان مرتّب نمود؛ و او به هر چیز آگاه است.»

«هو الذی جعل لکم الارض ذلولاً فامشوا فی مناکبها و کلوا من رزقه و الیه النشور» سوره ملک، آیه 15. او کسی است که زمین را برای شما رام کرد، بر شانه های آن راه بروید و از روزیهای خداوند بخورید؛ و بازگشت و اجتماع همه به سوی اوست.»

«و من آیاته ان یرسل الریاح مبشرات ولیذیقکم من رحمته و لتجری الفلک بامره ولتبتغوا من فضله و لعلکم تشکرون» سوره روم (30) آیه 46. و از آیات [عظمت] خدا این است که بادها را به عنوان بشارتگرانی می فرستد تا بخشی از رحمتش را به شما بچشاند و کشتیها به فرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید؛ و امید که شکرگزاری کنید.»

«ان فی خلق السماوات و الارض و اختلاف اللیل و النهار و الفلک التی تجری فی البحر بما ینفع الناس و ما انزل الله من السماء من ماء فاحیا به الارض بعد موتها و بث فیها من کل دابة و تصریف الریاح و السحاب المسخر بین السماء و الارض لآیات لقوم یعقلون» سوره بقره آیه 164.در آفرینش آسمانها و زمین، و آمد و شد شب و روز، و کشتیهایی که در دریا به سود مردم در حرکتند، و آبی که خداوند از آسمان نازل کرده، و با آن، زمین را پس از مرگ، زنده نموده، و انوع جنبندگان را در آن گسترده، و [همچنین] در تغییر مسیر بادها و ابری که میان زمین و آسمان آرمیده است، نشانه هایی است [از ذات پاک خداو یگانگی او] برای مردمی که می اندیشند.» 

با توجه به آیاتی که ذکر شد، طبیعت در تسخیر انسان و برای بهره برداری در اختیار او قرار دارد. انسان می تواند با استفاده از تواناییها و خلاقیتهایی که خداوند در سرشت او قرار داده بهترین بهره را از طبیعت ببرد، و با خردورزی دنیا را مزرعه آخرت و سرمایه زندگی اخروی خویش قرار دهد.

«متون مختلف تعالیم اسلامی به انحای گوناگون به طبیعت و عناصر آن و همچنین به فواید و اثرهای آن اشاره نموده اند و در کنار این اشارات به لزوم حفاظت از آن نیز پرداخته اند … آیاتی از قرآن کریم انسان را مورد سؤال قرار داده و یا او را به دستورهایی امر کرده اند که یکی از مصادیق بارز این سؤالات و اوامر می تواند محیط زیست باشد.۱ این در عین حالی است که قرآن کریم به بسیاری از اصول و قوانینی که ضامن بقا و تداوم حیات عالم هستی و حرکت آن به سوی کمال است، اشاره می فرماید که مراعات این قوانین خود مرحله ای از حفاظت از محیط زیست است.

برای نمونه می توان به موزون بودن عالم هستی و خلق عالم بر اساس توازن اشاره کرد،۲  به این معنا که انسان نباید عملی مرتکب شود که سبب بر هم خوردن این توازن و تعادل گردد … موضوع بعدی اشاره شده در قرآن که تجاوز به آن سبب بر هم خوردن این تعادل محیط می گردد، اندازه و قدر است.۳

به بیان دیگر، در تماس با طبیعت و بهره گیری از منابع آن باید به گونه ای رفتار شود که اولاً؛ قدر و اندازه ملاک عمل قرار گیرد و ثانیا تغییرات اندازه ها به حدّی نباشد که سبب تخریب محیط زیست و از بین رفتن گونه هایی گردد.

حق بودن خلق الهی و یا به باطل و بازیچه آفریده نشدن آنها ۴ نیز موضوع مهم دیگری است که به بشر می آموزد تا از انهدام طبیعت و عناصر طبیعی در راههای باطل و بیهوده احتراز نماید.۵

۱_ر.ک: سوره بقره (2) آیه 168؛ سوره نحل (16) آیه 90، 93؛ سوره حج (22) آیه 3؛ سوره طه (20) آیه 81؛ سوره نساء (4) آیه 135؛ سوره اسراء (17) آیه 26؛ سوره بقره (2) آیه 195.

۲_ر.ک: سوره حجر (15) آیه 19.

۳ـ ر.ک: سوره رعد (13) آیه 8؛ سوره اعلی (87) آیه 3؛ سوره فرقان (25) آیه 2؛ سوره قمر (54) آیه 49.

۴_ر.ک: سوره حجر (15) آیه 85؛ سوره ابراهیم (14) آیه 19؛ سوره انبیاء (21) آیه 16.

۵_ پایگاه اطلاع رسانی حوزه 

احیاگر عزای فاطمی سلام الله 

عده ای زیر سوال بردن شهادت حضرت زهرا سلام الله و ظلم هایی که به آن حضرت روا شده بود درصدد انکار مظلومیت و ظلم و ستم های وارده بر پاره تن رسول خدا صلی الله بودند . اما با بیداری مراجع عظام تقلید و از جمله مرحوم آیت الله العظمی فاضل لنکرانی رحمه الله این توطئه شوم خنثی شده و از روز شهادت حضرت زهرا سلام الله عاشورایی دیگر ساختند و با تشویق مردم به عزاداری و بزرگداشت این روزها اعلام کردند : 

« اگر آن زمان نبویم که از اهل بیت دفاع کنیم ، امروز با عزاداری ، سینه زنی ، تشکیل هیات های عزاداری و پیام ها نمی گذاریم مظلومیت فاطمه زهرا سلام الله به فراموشی سپرده شود .»۱

همچنین ایشان سالها به مناسبت شهادت مظلومانه صدیقه طاهره سلام الله به جهت اهتمام بر سوگواری و عزاداری این مصیبت از سوی مردم اقدام به صدور پیامهایی نمودند : 

« …… ما شیعیان افتخار می کنیم که معارف حقیقی و بی شائبه دین را از مکتب فرزندان معصوم زهرا سلام الله فرا گرفته ایم ، معارفی که با عقل سلیم و منطق و در هر شرایطی قابل عرضه و برخوردار از جامعیتی که به همه نیازهای بشر پاسخگوست . 

با مکتب زهرا سلام اللهو فرزندان او ملت بزرگ و آگاه او توانست در برابر ظلم ظالمین ایستادگی کند و استقلال و عزت خود را به دست آورد . از این جهت دشمنان قسم خورده اسلام متوجه این نکته شدند که برای نابودی این ملت باید فاطمیه و عاشورا ، شعبان و رمضان از این ملت بگیرند و آن گاه به اهداف شوم خود نایل آیند .

در اینجا تذکر مجدد این نکته را لازم می دانم که تعظیم این ایام و به پا داشتن مجالس عزا و مصیبت ، از سیره مسلمه و عملی امام خمینی رحمه الله بود و این امر ارتباطی با قضیه وحدت ندارد .

وحدتی را که امام بزرگوار و آیت الله بروجردی بر آن تاکید داشتند به این معنی نیست که شیعه نسبت به اعتقادات مسلمه خود سکوت کند و یا آن را نادیده بگیرد . بلکه مقصود وحدت تمامی مسلمین در برابر استکبار جهانی است که داعیه قدرت منحصره دارند و با الهام از صهیونیزم در عمر فرو پاشیدن مبانی متقن اسلام است .

اینک بر عموم شیعیان است که در روز سوم جمادی الثانی که از طرف دولت جمهوری اسلامی تعطیل رسمی است . محافل و مجالس عزا اقامه نموده و با دستجات عزا در کوچه ها و خیابان ها ظاهر شوند تا گوشه ای از حق آن شهیده را ادا کرده باشیم …  محمد فاضل لنکرانی ۷/ ۵/ ۱۳۸۲.» ۲

شایان ذکر است که ارتحال حضرت  آیت الله العظمی فاضل لنکرانی رحمه الله متقارن بود با شهادت زهرای مرضیه سلام الله علیها .

۱_ دیده شده در کتاب فاطمه و فاطمیه ، حضرت آیت الله فاضل لنکرانی ، نشر فقهی ائمه اطهار ، ص ۱۲.

۲_ همان ، ص ۳۷.

ارزش فاطمه زهرا سلام الله ، به عبودیت و بندگی خدا

 کتاب «قطره از دریا نشانی می‌دهد»، بازخوانی مقام و منزلت حضرت فاطمه زهرا سلام الله  در کلام رهبر معظم انقلاب است. این کتاب که به کوشش سید محمد باقر حسینی تهیه شده، دربردارنده مجموعه‌ای از پیام‌ها و سخنرانی‌های رهبری در رابطه با حضرت صدیقه طاهره (س)، از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۹۰ است.

مؤلف در مقدمه کتاب می‌گوید: این کتاب کوششی است کوچک در ارائۀ بخشی از ارادت رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای که خود سلاله‌ای از نسل فاطمه زهرا سلام الله و نشانه‌ای کامل از اقیانوس بی‌کران فاطمی است، همیشه و در همه حال ارادت خود را به آستان آسمان آسای مادر خویش فاطمه زهرا سلام الله  ابراز داشته است و به مناسبت‌های گوناگون، پیر و جوان جامعۀ اسلامی را به افزودن محبت او در دل‌ها و پیمودن راه او در قدم‌ها فراخوانده است و تعابیری بس بلند و زیبا دربارۀ آن مادر قدسی به کار برده است.

کتاب شامل 17 فصل است که در هر فصل، به یک بُعد از ابعاد وجودی حضرت زهرا سلام الله  پرداخته شده است. برخی از فصل‌های کتاب عبارت‌اند از: عبادت و معنویت فاطمه زهرا (س)، دانش و علوم فاطمه زهرا سلام الله، شیوۀ همسرداری فاطمه زهرا سلام الله ایثار و انفاق فاطمه زهرا سلام الله فاطمه زهرا  سلام الله الگوی کامل اجتماعی، روش سیاسی و جهادی فاطمه زهرا سلام الله.

 بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در فصل سوم کتاب «قطره از دریا نشانی می‌دهد» منتشر می‌شود:

«حسن بصری» که یکی از عباد و زهاد معروف دنیای اسلام است، درباره‌ی فاطمه‌ی زهرا(س) می‌گوید: به قدری دختر پیغمبر عبادت کرد و در محراب عبادت ایستاد که «تتورم قدماها» پاهای آن بزرگوار از ایستادن در محراب عبادت، ورم کرد.عبادت فاطمه‌ی زهرا(س)، یک عبادت نمونه است.۲۵/۹/۷۱

[فاطمه زهرا(س)] یک عابد و بپادارنده‌ی نماز در شبهای تار و قیام‌کننده‌ی لله و خاضع و خاشع برای پروردگار است و در محراب عبادت، این زن جوان مانند اولیای کهن الهی، با خدا راز و نیاز و عبادت می‌کند.۲۲/۹/۶۸

ما هم باید گذشت، ایثار و اطاعت و عبادت خدا کنیم. مگر نمی‌گوییم که «حتی تتورم قدماها»؟ اینقدر در محراب عبادت خدا ایستاد! ما هم باید محراب عبادت بایستیم. ما هم باید ذکر خدا بگوییم. ما هم باید محبت الهی را در دلمان روزبه‌روز زیاد کنیم.۵/۱۰/۷۰

ادامه »

گوشه ای از مقام فاطمه سلام الله در بهشت 

پیامبر صلی الله و علیه و آله فرمودند ؛ وقتی که قیامت بر پا شود ، منادی خدا از درون عرش صدا می زند : « ای اهل محشر ! سرهای خود را  پایین اندازید و دیدگان خود را فرو خوابانید تا فاطمه سلام الله از روی پل صراط بگذرد .»

فاطمه سلام الله با شکوه و جلال می آید در حالی که هفتاد هزار کنیز از حورالعین او را همراهی می کنند .»

دیده شده در کتاب ، نگاهی بر زندگی حضرت زهرا سلام الله ، محمد محمد اشتهاردی ،  نشر مطهر ، ص ۹۴. به نقل از کشف الغمه ج ۱ ، ص ۲۴۰ 

صبر فاطمه بر مشکلات دنیا 

« عن جابر انصاریٖٖ أنه رأٔی النبی صلی الله و علیه و آله فاطمه علیها السلام و علیها کِسا ٔٔ مِن اجله الابل و هیَ تَطحَنُ بیدیها و ترضعُ وَلدَها فَدَمَعت عَینا رسول الله صلی الله :

فقال : یا بنتاه تَجرَعیٖٖ مراره الدنیا بحلاوه الاخره.

فقالت : یا رسول الله ، الحمدللهِِ علی نعمإه والشکر لله علی آلایهٖ

جابر ابن عبدالله انصاری گفت : حضرت رسول اکرم صلی الله نگاهش به فاطمه افتاد ، در حالی که او عبایی از پشم شتر بر سر افکنده بود و با دو دست خود آرد می کرد و فرزند خود را نیز شیر میداد .

از دو چشم رسول خدا صلی الله اشک ریخت و فرمود : ای دخترم قبل از حلاوت و شیرینی آخرت مرارت و تلخی دنیا را بچش .

عرض کرد ؛ یا رسول الله : خدا را حمد می کنم در برابر نعمت هایش وشکر میکنم در برابر آلا ٕش ( مولف گوید آلا ٕٕ نعمت های ظاهری و نعما ٕٕ نعمت های باطنی است .)

دیده شده در کتاب ، اخلاق حضرت فاطمه زهرا سلام الله ، محمد مهدی تاج لنگرودی ، واعظ ، نشر الاسلامیه ، ص ۴۱. 

تعداد امامان بعد از فاطمه 

سعد ساعدی از پدر خود روایت کرده و او گفته است : درباره تعداد اماما از فاطمه سلام الله سوال پرسیدم و ایشان فرمود : 

« سَمِعتُ رسول الله یقولُُ : الائمه بعدی عددَنُقبا ٔٔ بنی اسرائیل »

رسول خدا صلی الله می فرمود : امامان پس از من به تعداد نقیبای بنی اسرائیل ، دوازده نفر می باشند .

دیده شده در کتاب ،فاطمه الگوی زن مسلمان ، احمد صادقی اردستانی ، موسسه انتشاراتی امام عصر عج ، ص ۱۵۲.

فاطمه پاره تن من است 

حضرت فاطمه زهرا سلام الله روز سه شنبه ، سوم جمادی سال 11 هجری از دنیا رحلت نمود. علت وفات آن حضرت همان ضربه ای بود که قنفذ غلام آن مرد به امر او ایجاد کرد.

حضرت زهرا بعلت آن ضربه محسن را سقط نمود و بدین جهت به شدت مریض شد و نگذاشت احدی از آن افرادی که وی را اذیت کرده بودند او وارد شوند.

آن دو نفر که از اصحاب پیامبر خدا بودند از حضرت علی بن ابیطالب تقاضا نمودند : نزد فاطمه برای ایشان شفاعت نماید. وقتی حضرت امیر برای آنان اجاره گرفت و بحضور آن حضرت مشرف شدند گفتند: ای دختر پیغمبر خدا در چه حالی ؟

فرمود: خدا را شکر، خوبم ، آنگاه به ایشان فرمود : آیا نشنیدید که پیامبر خدا صلی الله می فرمود : « فاطمه بضعه منی ، فمن آذانی ، و من آذانی فقد آذی الله ؟!

یعنی فاطمه پاره ای از تن من است ، کسی که او را اذیت کند مرا اذیت کرده و کسی که مرا اذیت کند ، خدا را اذیت کرده .

گفتند : چرا .

فرمود : به خدا قسم که شما مرا اذیت کرده اید . ایشان از نزد فاطمه اطهر خارج شدند در حالی که آن بانو بر آنان خشمناک بود .

دیده شده در بحارالانوار ، محمد باقر مجلسی ، ترجمه جلد دهم ، محمد جواد نجفی ، نشراسلامیه ، ص ۱۷۹.

اجازه خواستن ابوبکر از فاطمه سلام الله 

مجلسی از اسما بنت عمیس نقل می کند که گفت : 

ابوبکر از من خواست برایش از فاطمه سلام الله اجازه بگیرم تا بیاید و او را راضی کند ، اجازه گرفتم . 

چون ابوبکر نزد فاطمه سلام الله آمد ، فاطمه سلام الله صورت مبارک خود را به دیوار کرد ، ابوبکر سلام داد ، فاطمه سلام الله پاسخش نداد .

ابوبکر شروع کرد عذرخواهی کردن و گفت : ای دختر رسول خدا از من راضی شو !

فاطمه سلام الله پاسخ داد ای عتیق ! آیا حرمت ما را نگه داشتی ، یا مردم را بر دوش ما سوار کردی ؟  سوگند به خدا ! با تو سخن نخواهم کفت تا خدا و پیامبرش را دیدار کنم   از تو به ایشان شکوه کنم .

دیده شده در کتاب فرهنگ جامع سخنان حضرت فاطمه سلام الله ، تالیف سید حسین سجادی تبار ، محمود شریفی ، ترجمه علی مویدی ، ص ۳۹۰.

مژده پیامبر صلی الله به حضرت زهرا سلام الله 

 امالی ابن الشخ می نگارد: مو قعی که وفات پیغمبر عظیم اشان اسلام نزدیک گردید آن حضرت به قدری گریست که ریش مبارکش تر شد .

گفته شد یا رسول الله ! چرا گریه میکنی ؟

فرمود: برای ذریه و فرزندانم و آن ستم هائی که از ستمکاران امتم بعد از من به ایشان میرسد میگریم . گویا : می بینم دخترم فاطمه زهرا بعد از من مظلوم واقع شده هر چه صدا میزند : یا ابتاه ! احدی از امت من به فریاد او نمیرسد.

وقتی فاطمه اطهر این مطلب را شنید گریان شد. پیغمبر اکرم به وی فرمود: ای دختر عزیزم گریان مباش!

فاطمه گفت : پدر جان من برای ظلم های که بعد از تو خواهم دید گریه نمیکنم ، بلکه به علت مفارقت تو اشک میریزم.

پیغمبر اعظم فرمود: ای دختر محمد مژده باد تو را زیرا تو اولین کسی هستی که در میان اهل بیتم به من ملحق خواهیم شد.

دیده شده در بحارالانوار ، محمد باقر مجلسی ، ترجمه جلد دهم ، محمد جواد نجفی ، نشراسلامیه ، ص ۱۷۴.

زهرا سلام الله و فرزندانش 

 بسیاری می شد که بامناجاتها و گریه های شبانه مادر، بچه ها از خواب بیدار می شدند. حسن (علیه السلام) می گوید: در یکی از شبهای جمعه مادر در محراب عبادت ایستاده و تا طلوع صبح در رکوع و سجده بود و همه را دعا می کرد. گفتم : مادر چرا برای خود چیزی نخواستی؟ گفت: پسر جان اول همسایه بعد خودت.

زهرا سلام الله در هنگام غروب نمی گذاشت بچه ها بخوابند و اگر در خواب بودند آنها را بیدار می کرد که آن وقت ، وقت استجابت دعاست. و همچنین در شبهای قدر آنها را با غذای سبک دادن بیدار نگاه می داشت.

او بچه ها را زیاد به یاد رسول (ص) می انداخت و به شفارش پدرش را دسته گل می دانست و آنها را برای یاد گرفتن قرآن و دعا به نزدش می فرستاد.

دیده شده در کتاب چشمه در بستر ، سید مسعود آقایی ، موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور ، صفحه ۲۲۳.