ساختار و اجزای یک مقاله علمی ( شماره ۱)

۱. عنوان : پختگی عنوان ،بیانگر توان علمی نویسنده است و عنوان نامناسب ، ارزش مقاله را کم می کند . این عنوان ،ناظر به مسله تحقیق و پرسش اصلی است . همچنین پوشش دهنده واژگان کلیدی است . پس باید گویا و رسا کوتاه ؛ دقیق و جذاب باشد . در عین حال ، اختصار فیزیک نیز امتیاز عنوان است . کلمات باید بین سه تا هشت کلمه باشد . عنوان نباید اعم یا اخص از محتوای مقاله یا از روی تعصب باشد. اثرعباراتی چون «بررسی انجام شده …» یا«مطالعه ….» استفاده نگردد. زمان انتخاب عنوان می تواند در ابتدایا تکمیل یا تعویض آن در انتها باشد . از عناوین کلیشه ای باید پرهیز شود ودر مقالات علمی ، عنوان باید نظر خوانندگان را به خود جلب کند ؛کوتاه و گویا و تنهابیانگر متغیرهای اصلی پژوهش باشد . نا گفته نماند برخی ،تعداد کلمات در عنوان را حداکثر تا دوازده واژه هم بیان کرده اند .

۲. نام مولف یا مولفان و سازمان وابسته:
بعد از عنوان نام نویسنده یا نویسند گان و زیر آن نام دانشگاه یا موسسه مربوط ذکر می شود ، اما اگر هر کدام به موسسه ای وابسته باشند ، ذیل نام هریک ،نام آن موسسه می آید . ترتیب قرار گرفتن نام مولفان به دنبال یکدیگر ،معولا متناتسب با میزان مشارکت آنان است یعنی ابتدا نام کسی که بیشتر از همه در اجرای پژوهش نقش داشته ذکرمی شود ، بعدد نام کسی که از این لحاظ بعد از نفر اول قرار دارد . اما اگر میزان مشارکت همه افراد در اجرای پژو هش یکسان ا ست اسامی آنان به ترتیب حروف الفبا به دنبال هم قرار می گیرد .
۳. چکیده مقاله : در چکیده باید با استفاده از کلمات متن ، عصاره مقاله رادر ۱۵۰ یا ۲۰۰ کلمه آورد . چکیده ، خلاصه جامعی از محتوای یک گزارش پژوهشی است که هدف ها ، پرسش ها ، روش ها و یافته های پژوهش را به اختصار دارد و در حقیقت ، آیینه پژوهش است و مخاطب را به خواندن تشویق می کند . اجزای چکیده شامل دلایل نگارش ، ضرورت انجام شدن و بیان مسئله و مشکلی است که مقاله به آن توجه کرده و نظرهای مختلف درباره آن بررسی شده است و ادله و شواهد کافی را در همان راستا بررسی و نتایج علمی به دست آمده را باز گو می کند . چکیده باید از زبان خود پژوهشگر ( نه نقل قول ) به صورت فعل ماضی آورد شود. در چکیده بهتر است کلمات کلیدی هم بیاید . چکیده غیر از فهرست یا مقدمه است و جزئی از محتوای مقاله و اجمالی از مطالب تفصیلی آن است و از طریق مطالعه فهرست مطالب ،مقدمه و نتایج نوشته می شود . در چکیده لازم نیست به منابع و ماخذ ارجاعی داده شود و از بیان خطابی ، مثال و توضیح مفاهیم پرهیز می شود. برای مهارت افزایی در این مورد ، بهتر است چکیده مقالات مهم ،مطالعه و مرور شود تا الگویی فرا راه محققان باشد . چکیده در حقیقت ، بخش کامل ، جامع و مستقل از اصل گزارش است . پس نباید پیش از گزارش پژوهش تهیه شود .
۴. آسیب های چکیده نویسی عبارتند از :
الف) تبدیل چکیده به فهرست : چکیده هرگز مروری برمباحث اثر تحقیقی ورساله نیست . بنابراین ،نباید آن را با گزارش فهر ست اثر اشتباه گرفت .
ب) تبدیل چکیده به طرح مسئله : برخی از افراد ،در چکیده به شرح و تفصیل پایان نامه ، مسائل آن و ضرورت بحث از مسئله می پردازند که نادرست است . البته بیان اجمالی مسئله نیز از مباحث چکیده است ،اما سهم آن ، متناسب با سهم حجم چکیده است ، نه این که مهم ترین مطالب چکیده بر محور بیان مسئله بنا شده باشد .
ج) ارجاع به ماخذ : پرداختن به معرفی منابع و ماخذ در چکیده نیز نادرست است .
د) بیان خطابی : ادبیات چکیده باید هماند ادبیات رساله یا مقاله باشد . در واقع استفاده از بیان شعار گونه ، عبارت پردازی و خطابه در شان رساله و مقاله علمی نیست .
۵- کلید واژه : کلماتی است برآمده از متن و مرتبط با موضوع اصلی مقاله که خواننده با مطالعه آن ها ، به محتوای اصلی پژوهش پی می برد . در حقیقت ، کلید واژه ه در حکم موضوعات جزئی مقاله اند که پس از چکیده می آیند . واژگان کلیدی به خواننده کمک می کند تا پس از خواندن چکیده و شنا سایی اجمالی با روند تحقیق ، بفهمد چه مفاهیم و موضو عاتی در این مقاله بررسی شده است . حتی از چکیده می توان میزان ارتباط و کارآیی آن را برای اهداف مطالعاتی خود در یابد .
در تهیه کلید واژه نباید از واژه های خیلی عام که جنبه غیر تخصصی دارند ،استفاده کنیم و نباید تصور کنیم هر کلمه ای که در عنوان به کار رفته ، جزو کلید واژه است . یابد کلماتی باشند که به طور مستقل ، محتوای مقاله ها را معرفی کند. حتی اگر این کلمات ، ترکیب وصفی یا اضافی باشند ، اشکال ندارد . گاهی می توان از کلمات و الفاظ مترادف یا متضاد برای یافتن کلید واژه بهره گرفت . گاهی کلید واژه های مرتبط با تفکر و تامل هر چند که به ظاهر مشخص نیستند ،به دست می آیند .
کلید واژه ها در مقاله نقش «نمایه » ودر کتاب ها و پایان نامه ها نقش فهرست را دارند . این واژگان ، نمای کلی مقاله را در ذهن تداعی می کنند . میانگین واژه های کلیدی در یک مقاله ، پنج تا هفت کلمه است . انتخاب درست کلید واژهها به نمایه سازی استاندارد مقاله در پایگاه های الکترونیکی علمی . پژوهشی می کند و دسترسی مخاطبان را به مقاله تسهیل می سازد . کلید واژه ها باید واژه ها ی اصلی عنوان و مسئله تحقیق و در حد امکان با سر فصل ها تناسب داشته باشد . نکته قابل تامل این است که به کلید واژه ها گاهی چکیده هم گفته می شود .

دیده شده در کتاب ره پویان پژوهش . سید حسین اسحاقی