مادري و فمنيسم

فمنيسم در يك نگاه كلي به بررسي و بيان علل فرودستي زنان مي‌پردازد و در اين ميان نقش مادري را نيز هدف قرار مي‌دهد. (خدامي، 1395، ص 60)

درباره‌ي مادري ديدگاه‌هاي متفاوت و حتي متضادي ميان فمنيست‌ها وجود دارد فمنيست‌هاي موج اول به نقش مادري اعتراضي نداشتند اما رفته رفته ديدگاه‌هاي انتقادي به نقش مادري زنان ميان فمنيست‌ها پديد آمد. (علاسوند، 1395، ص 251)

مادري از مهم‌ترين مصاديقي است كه فمنيست‌ها آن را به عنوان يكي از نقش‌هاي كليشه‌اي تعريف مي‌كنند و آن را نه تنها كمالي براي زن نمي‌دانند بلكه علت تحقير زنان و حربه‌ي جامعه‌ي مرد سالار براي استمرار سلطه‌ي خود تلقي مي‌كنند، ايشان مادري را همچون ساير نقش‌هاي كليشه‌اي تنها در چهارچوب فرهنگ و ارزش‌هاي جامعه و نه بيش‌تر معني مي‌كنند، صاحب نظران موج دوم فمنيسم تنها به نفي ارزش مادري راضي نبوده و به مبارزه با آنان تأكيد مي‌كنند. (گراگيلا، 1386، ص 29)

تأثير اين ديدگاه افراطي در تخريب نهاد خانواده و جامعه به قدري روشن مي‌باشد كه بعدها ساير فمنيست‌ها سعي در تعديل آن داشتند، آنها مشكل اساسي را خود مادري نمي‌دانند بلكه از نظر آنها شيوه‌ي نهادينه كردن مادري توسط جامعه است كه مي‌تواند مشكل‌ساز شود، يعني اين جامعه و نهادهاي مؤثر آن هستند كه از مادري موقعيتي مي‌سازند كه در فراخور مردان بسيار بهره‌ور و زنان بسيار در زحمت قرار مي‌گيرند. (باسكرول، 1385، ص 120)

مكتب فمنيسم خوار كننده‌ترين مكتب در معرفي شخصيت زن است؛ زيرا فمنيسم از زن يك مرد ناقص و قابل ترحم معرفي كند و سپس حقوق او را در رقابت با مردان قرار مي‌دهد و در دفاع از او تلاش مي‌كند.

فمنيست‌ها به نقش زن در حيات انساني نگاه متحجرانه دارد، زيرا رويكرد جنسيتي و زنانه به نقش و حقوق زنان مي‌دهد و اين همان آغاز تحجر است. از آنجا كه فمنيست از حقيقت وجود زن صحبت نمي‌كند و نمي‌تواند در اين ساحت مطلبي عرضه نمايد. (سخايي، 1385، صص 55-53)

فمنيست‌ها گروه‌هاي مختلفي دارند. فمنيست‌هاي ليبرال تقدس نقش مادري را ساختگي و عاملي مهم در پيدايش مشكلات مربوط به اين نقش براي زنان به شماره مي‌آورند. سوسيال‌ها معتقدند مادري از آن روي مشكل‌ساز است كه قدرت اقتصادي به دست مردان است و در اين وضعيت اقتصادي زنان مادر مي‌شوند.

فمنيست‌هاي راديكال نگاهي دوگانه به مادر مي‌دارند. از نظر آنان مادري هم منبعي از ارزش‌ها و ويژگي‌هاي خاص زنان و هم شكلي از سركوب آنان است كه مرد سالاري آن را نهادينه كرده است. بعضي از آنها مي‌گويند بايد ميان قابليت طبيعي بچه‌دار شدن و مادري اجتماعي تمايز قائل شد. (علاسوند، 1395، ص 261)

عدم تلقي صحيح از نقش مادري موجب شد فمنيست‌ها آن را مانعي بر سر راه پيشرفت زنان بدانند و يا امكان تقسيم كار مادري ميان زن و مرد را پر رنگ كنند. از نظر فمنيسم مادري صرفاً زايمان و پرستاري مهربانانه است و اين كار از ساير روانشناسان آشنا به روانشناسي كودك نيز ساخته است. (سخايي، 1385، ص 72)

فمنيست‌ها با تحقير نقش مادري باعث بي رغبتي به ازدواج و بچه‌دار شدن و تأخير ازدواج، افزايش و اصالت يافتن فعاليت‌هاي شغلي زنان و دوري از نقش‌هاي زنانه شدند. (علاسوند، 1395، ص 263)

با توجه به نظريات فمنيست‌ها تقريباً همه‌ي آنها بر اين عقيده‌اند كه مسئوليت زنان براي مادري علت اصلي تقسيم جنسي كار و استمرار سلطه مردان به زنان است مادري به عنوان وظيفه‌اي دشوار، پر مسئوليت، تمام وقت، بدون دستمزد، بدون بيمه بدون مرخصي و بدون بازنشستگي است.

اسلام اصول مشخصي را براي شخصيت زن ترسيم نموده است كه بررسي حقوق زنان در ابعاد مختلف اجتماعي، فرهنگي و سياسي بايد بر پايه اين اصول باشد. 

بخشی از مقاله فرزانه کچویی