حسن معاشرت زوجین از منظر فقه امامیه و قانون موضوعه ایران

استاد راهنما :سرکار خانم سمیه آذین مهر

پژوهشگر :افسانه کریمی روزبهانی

چکیده

حسن معاشرت به‌عنوان یکی از اصول اخلاقی است که در قرآن کریم آیاتی را به‌خود اختصاص داده است. قرآن حتی به‌طور مشخص معاشرت نیکو را از وظایف زوجین شمرده و آن‌را مایه سعادت و بقا و دوام خانواده معرفی نموده است. کسانی‌که این قانون اخلاقی را که در فقه اسلامی ما بدان تاکید شده و در حد یک تکلیف شرعی به‌آن امر شده، رعایت نکنند، هم به لحاظ فقهی و هم در قوانین موضوعه مدنی ایران مورد عقاب واقع می‌شوند. البته مصادیق حسن و سوء معاشرت در زنان و مردان متفاوت است و در نتیجه ضمانت‌های اجرایی نسبت به عدم رعایت وظایفشان وجود دارد .

این تحقیق، با درنظرگرفتن ضعف قوانین موضوعه و عدم تبیین دستورات شرعی موجود در قرآن و احادیث به پیرامون این موضوع توجه کرده و به‌همین دلیل، برای بیان مصادیق معاشرت به معروف و نقص قوانین مدنی، مباحثی مانند نشوز، آرامش و عدم آرامش روانی، عسر و حرج و … را مطرح کرده است. نگارنده برای رسیدن به این اهداف، تحقیق را در سه فصل مفهوم‌شناسی، مبنا و جایگاه حسن معاشرت در اسلام، و آثار حسن معاشرت و سوء معاشرت در خانواده و جامعه تنظیم نموده است.

این تحقیق، مسئله‌محور بوده و به شیوه‌ توصیفی ـ تحلیلی مباحث را از منابع کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است. مباحث پیرامون حسن معاشرت را می‌توان در علومی چون روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، علوم تربیتی، اخلاق و فقه و حقوق بررسی نمود. این پژوهش با ورود به مباحث فقهی و نگاهی به اخلاق اسلامی تنظیم شده است. حاصل کلام آن‌که بقا و دوام زندگی خانوادگی، سلامت روان افراد خانواده، اعم از پدر و مادر و فرزندان، و هم‌چنین سلامت روانی و محیطی اجتماع منوط به‌این آموزه قرآنی است.

کلید واژه: حسن معاشرت، خانواده، معروف، 

برای مطالعه مقاله کلیک کنید 

چکیده پایان نامه با  عنوان تهذیب نفس در قرآن

تهذیب؛ یعنی پاکیزه کردن، خالص کردن و نفس یعنی روح و روان و تهذیب نفس از آنجا لزوم پیدا می کند که انسانیت انسان در گرو برطرف ساختن رذایل باطنی  و به فعلیت رساندن انسانیت اوست که با تهذیب نفس میسر می شود. اما در مورد روش صحیح تهذیب و اخلاقی نمودن رفتار نظرات مختلفی ابراز شده که صحیح ترین آن تزکیه با مقدمه ی بصیرت و آگاهی و معرفت است. چنان که آشنایی با بسیاری مطالب طرح شده در حوزه ی تزکیه و اخلاق همچون نسبیت و اطلاق و یا شناخت ویِگی های نفس انسانی و قابلیت تکامل در آن، در ثبات قدم سالک تهذیب در دنیای امروز بسیار مؤثر خواهد بود.

اما به نظر قرآن، هم با منشأ و علت فاعلی تزکیه که در مراحل مختلف به خدا، پیامبرر و خود انسان نسبت داده می شود، اشنا می شویم و هم به آثار تهذیب نفس همچون رستگاری، رضایت،فهم حقایق قرآن، محبت الهی و بهشت جاودانه و … پی می بریم. از سوی دیگر ارزش تزکیه در قرآن با نظر به سوگندهای متعدد برای بیان اهمیت آن نشانه داده می شود که بدون وجود زمینه های مساعد امکان پذیر نخواهد بود.

زمینه هایی چون تسهیل ازدواج،انفاق، تشریع احکام مثل حفظ چشم و فرج، عدم ورود بی اجازه به خانه غیرو …، رحمت و فضل الهی و لزوم مدارا و نرم خویی در دعوت به تزکیه که صراحتاً در قرآن آمده و به نقش آنها در تزکیه نفس تأکید شده است. اما همه آنچه در مورد تهذیب نفس به آن آگاه شده و عمل نماییم، بدون دقت در عوامل محرومیت از تزکیه در قرآن، مفید نخواهد بود. چرا که نکاتی چون کتمان حقایق و معارف کتب آسمانی با عهد الهی و یا تحریف آنچه از قرآن، باب میل نیست، سبب می شود که تمام تلاش های مادر جهت تهذیب، به انحراف رفته  و از تهذیب و تزکیه اخلاقی حقیقی محروم بمانیم.